نقش فيروزه نيشابور (ثعالبي) در رشد و شكوفايي تمدن اسلامي

در شكوفايي علمي تمدن اسلامي، ملل و شخصيت هاي گوناگوني تأثيرگذار بودند. در اين مقاله، درباره نقش ايرانيان عربي نويس بر رشد و شكوفايي تمدن اسلامي بحث به ميان مي آيد. ما در اين نوشتار كوشيده ايم به نقش ثعالبي نيشابوري در رشد و بالندگي تمدن اسلامي، از خلال آثار انبوه و ارزنده وي بپردازيم، ضمن آنكه به موارد مشابه گفتار سخنوران عرب با گفتار ثعالبي اشاره كرده ايم. لذا اين پژوهش، گذشته از تبيين تأثير فرهنگ ايراني، بر آن است انعكاس برخي از مفاهيم و مضامين فرهنگ ايران را بر ادب عربي و تمدن اسلامي به صفحه نمايش گذارد. نقش و تأثير ثعالبي را به عنوان يكي از ايرانيان عربي نويس در گسترش تمدن اسلامي و اينكه او به تقويت و نشر تمدن اسلامي كمك كرده نمي توان ناديده انگاشت؛ چرا كه آثار بر جاي مانده ي وي مصداق بارز تلاش او در گسترش و شكوفايي تمدن اسلامي بوده است. جستار حاضر با روش تحليل محتوا و ہراساس مدارك موجود به بررسي اين مسأله پرداخته و با استناد به شواهد، نقش ثعالبي را در اين زمينه اثبات كرده است. در نهايت با بررسي آثار اين اديب بزرگ به اين نتيجه مي توان دست يافت كه ثعالبي از جمله ايرانياني بوده كه بي ترديد در شكل گيري ادبيات دوران اسلامي تأثير به سزايي داشته و از طريق تأليف و ترجمه آثار فارسي به عربي، خدمت بزرگي به باروري و غناي فرهنگ و ادب عربي، خصوصا در خراسان قرون چهارم و پنجم هجري نموده است؛ بطوري كه از او به عنوان يكي از زعماي رشد و شكوفايي تمدن جهان اسلام مي توان ياد كرد. در اين مقاله با تكيه بر مستندات تاريخي و ادبي، فهرست وار به كيفيت اثرگذاري ثعالبي در تكوين و تدوين تمدن و معارف اسلامي، به ويژه علوم ادبي و ادبيات تعليمي اشاره مي شود.