ادبيات فولكوريك و دوزبانگي؛ بررسي عربي سروده هاي عبدالرحمن جامي

در بررسي جنبه هاي گوناگون شخصيت انسان، توجه به ابعاد روان شناختي او بسيار اهميت دارد. يكي از جنبه هاي روان شناختي بسيار پر اهميت درباره ي هر فرد، نظام باورهاي ذهني اوست كه معمولا، زير تاثير فرهنگ، توارث و مذهب و جامعه شكل مي گيرد. با هدف قرار دادن اين نظام باورها در آثار ادبي و بويژه شعر، مي توان علاوه بر كشف باورهاي ذهني شخص، به بررسي و ياد كرد ادبيات فولكور در ملتي خاص پي برد. شعر فارسي علاوه بر معاني بلند، از حيث قالب نيز در ميان اشعار ديگر اقوام و ملل همانند ندارد. تعدد قالب ها در شعر فارسي تا آنجاست كه علاوه بر قالبهاي متعارف، قالب هاي تفني همچون قالب مستزاد، ملمعات و مثلثات نيز در شعر فارسي شكل گرفت. ملمع با دوزبانگي در اصطلاح ادبي عبارت از نوعي شعر است كه يك مصراع به زبان عربي و مصراعي به زبان فارسي باشد. اين جستار بر آن است سروده هاي دوزبانه جامي را از حيث مفهوم، ساختار شكلي و نكات بلاغي مورد بررسي قرار دهد تا از خلال آن ارزش هنري سروده هاي وي و تاثير آن در ادبيات فارسي سنجيده شود. در اين 18 ملمع جامي، هفت ملمع نامرتب، هفت ملمع مرتب، چهار ملمع نيمه مرتب، و طولاني ترين ملمع وي نوزده بيتي است. از بين ملمع هاي جامي، 9 سروده با مطلع عرفاني، 6 سروده با مطلع اخواني، 3 سروده با مطلع توصيفي قرار مي گيرند. نحوه ارتباط ابيات عربي با فارسي، بصورت توصيفي با ساختار همسان گزيني معنايي، ساختار استفهامي و با ساختار دعاگونه مي باشد. تشبيه، استعاره و جناس در اشعار وي بيشترين كاربرد را دارد.