واكاوي و گزارش بسامدي واژگان و تركيبات عربي در بيست قصيده خاقاني

مسئله اي كه در زبان فارسي اهميت ويژه اي دارد، بحث ورود لغات عربي و ملزومات آن مانند نحوه به كارگيري آن لغات و همچنين مطابقت آن با معيارهاي دستوري و آوايي زبان فارسي است. در ميان اشعار و آثار سنتي ادبيات فارسي، قصايد خاقاني داراي ويژگي هاي منحصر به فردي به لحاظ لغات و تركيبات عربي است. او علاوه بر گنجاندن لغات عربي به ابتكاراتي نيز دست يازيده است. در اين مقاله علاوه بر شيوه به كارگيري لغات و تركيبات عربي در بيست قصيده منتخب از خاقاني، به استخراج درصد لغات و تركيبات عربي به نسبت فارسي و نيز كاربرد زيبايي شناسانه آن خواهيم پرداخت تا در نهايت جايگاه زبان عربي و ميزان تأثير پذيري خاقاني از اين زبان و نيز استعداد و نبوغ خاقاني در كيفيت به كارگيري لغات و تركيبات عربي مشخص شود. هدف كلي تحقيق، شناخت نحوه ورود لغات عربي به فارسي و هدف اختصاصي آن شناخت نحوه و ميزان به كارگيري واژگان و تركيبات عربي در قصايد خاقاني است. روش تحقيق نيز توصيفي- تحليلي است. يافته هاي اين مقاله نشان ميدهد كه در مجموع، خاقاني در بيست قصيده مورد بررسي از 983 لغت عربي استفاده كرده است كه در 732 مورد لغات عربي به صورت منفرد به كار رفته و 251 مورد شامل لغاتي مي شود كه در تركيبات به كار رفته اند. تركيبات نيز در سه بخش مورد بررسي قرار گرفته اند كه نتايج نشان مي دهد در بيست قصيدة مورد بررسي، 63 مورد تركيبات عربي- عربي، 78 مورد تركيبات فارسي عربي و 57 مورد تركيبات عربي فارسي هستند.