بررسي هنجارگريزي نحوي و معنايي در شعر عربي ابوحسام خوسفي

شعر در ادبيات هر ملتي كلامي مخيل است كه عنصر خيال جزء لاينفك آن محسوب مي شود. خيال پردازي در شعر با به كارگيري شگردهاي بياني چون تشبيه، استعاره، مجاز و غيره نمود پيدا مي كند. در اشعار شاعران گذشته و معاصر نمونه هاي فراواني مي توان يافت كه شعر خالي از صورخيال به معناي متداول آن در ميان اديبان است و با اين حال خيال انگيز مي نمايد و با خواندن آن عواطف خواننده بر انگيخته مي شود. يكي از اين نوع شگردهاي شاعرانه هنجار گريزي است. هنجارگريزي مهم ترين عامل تغيير زبان معيار به زبان شعري است، و از موثرترين شيوه هاي برجسته سازي و آشنايي زدايي در شعر به شمار مي رود كه شاعران با استفاده از آن به كليات جان تازه بخشده و بر زيبايي كلام افزوده اند و لذت ادبي مخاطب را فراهم نموده اند. ابن حسام خوسفي از شاعران پارسي زبان است كه در آثار خود به زيبايي از اين شيوه بهره جسته است و با زيركي و شيوايي به تناقض بازي در سطح زبان پرداخته و زباني تازه آفريده است. اين شگرد علاوه بر آثار فارسي اين شاعر در اشعار عربي وي نيز نمود يافته است. در اين جستار به روش توصيفي- تحليلي به هنجاز گريزي معنايي و نحوي در يكي از قصايد عربي وي كه در مدح پيامبر سروده است پرداخته ايم. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه بيشترين بسامد استفاده از اين شيوه هنجار گريزي در بكارگيري واژگاني است كه از نظر نحوي با شيوه هاي معمول قواعد دستوري زبان عربي هنجار گسيخته شده اند.