بازتاب انديشه هاي اجتماعي در اشعار پروين اعتصامي

شعر معاصر فارسي با روح تازهاي كه انقلاب مشروطه در آن دميد، بيشتر به مسائل اجتماعي و سياسي و تحوّلات جامعه پرداخت؛ چنانكه مهم ترين مضامين آن، بزرگداشت آزادي و استقلال، وطن دوستي، ظلم ستيزي، مبارزه با استبداد و جهل و فقر و فساد اجتماعي، و حمايت از طبقات محروم و مستضعف جامعه است. پروين اعتصامي نيز يكي از شاعران دورۀ استبداد رضاشاهي است كه به عنوان انساني كه جان و روحش با دردمندان همراه بود، انديشۀ رهايي انسان هاي بي پناهي را كه در وادي درد و رنج گرفتار آمده بودند، در سر مي پروراند. وجود موضوعاتي پيرامون شحنه و قاضي، يادكرد عاقبت پادشاهان ستمگر گذشته، خطاب شاعر به ستمديدگان و ترغيب آنان به مبارزه با خودكامگان، ايجاد مناظره بين اشيا و انتقال مفاهيم ستم ستيزانه از جمله روش هاي بيان غيرمستقيم بيعدالتي در جامعه و اعتراض به حاكمان جور مي باشد كه در جايجاي ديوان او به چشم ميآيد. پروين اگرچه مضامين ضدّاستبدادي و آرمان خواهانه را در شعر خويش به تصوير مي كشد، امّا هيچگاه به طور مستقيم عوامل ديكتاتوري وقت را آماج انتقادهاي خود قرار نمي دهد. از اين جهت، مي توان وي را مبارزي خاموش ناميد. پژوهش حاضر، بازتاب مسائل ديواني و حكومتي و ارتباط آن با مسائل سياسي اجتماعي عصر را در ديوان پروين بازكاويده است. نتايج به دست آمده نشان ميدهد كه شاعر با بيان كاستي ها و كژي هاي جامعه و قصور طبقات اجتماعي دربارۀ تعهّدات اخلاقي، حضور خود را در جبهۀ دفاع از محرومان و بيزاري از قدرتمندان به اثبات رسانده است.