تحليل تطبيقي عشق در فتوحات مكيه ابن عربي و منظومة سلامان و ابسال جامي

عشق در عرفان اسلامي علت اصلي آفرينش جهان است. در واقع تجلي عشق سبب ايجاد تمام مراتب خلقت گرديده و مرتبه به مرتبه آنها را در مسير حركت و استكمالشان به حق رسانده است. در اين پژوهش كوشش شده است از يك سو به تبيين مفهوم عشق، كيفيت معشوق، عقل و عشق، نقش خلاق خيال در عشق، رياضت و مراتب عشق در فتوحات مكيه ابن عربي پرداخته شود و از سويي ديگر ميزان همخواني، تطابق و اثرپذيري جامي در منظومه سلامان و ابسال از آراء ابن عربي تحليل گردد. از دستاوردهاي اين پژوهش چگونگي پيوند صعودي مراتب عشق در آثار منظور است. عشق طبيعي كه اولين مرتبه عشق از ديدگاه ابن عربي است با ابسال در شكل طبيعي و جسماني آن آغاز مي گردد. با تصوير خيالي ابسال، استحاله عشق طبيعي به عشق روحاني كه در زهره متجلي شده است، ممكن مي گردد. سرانجام سلامان به عشق الهي يا از ديد جامي به پادشاه كه در تمامي مراتب عشق، راهنما و همراهش بود؛ نائل مي شود و مسير كمال خويش را طي مي كند.