نماد پردازي چاه در حماسه هاي ملي

نمادگرايي در طول حيات بشر ثابت كرده است كه بيشترين تأثير را در انتقال و جايگزيني مفاهيم در ذهن مخاطبان داشته است؛ از جمله آن، نماد پردازي در واژه چاه است ، چاه در تمام سنت ها به نوعي مقدس است چرا كه بر گرفته از سه نظم كيهاني است (آسمان، زمين و زير زمين و سه عنصر آب ، خاك و باد ). همچنين پيوند ديرينه اي كه چاه به همراه آب دارد سبب نوعي دوگانگي و تناقض در بكارگيري معناي آن شده است. زيرا از يك سو با آب كه نمادي از پاكي و زلالي و زندگي است و از سوي ديگر به دليل تاريكي و ارتباط آن با جايگاه مردگان نماد پليدي، سياهي و مرگ به حساب مي آيد. واژه چاه در حماسه نيز بسامد بالايي دارد و همچنان دوگانگي و چند معنايي در آن موج مي زند. اين جستار بر آن است با آوردن نمونه هايي از چاه در چند حماسه ملي؛ از جمله كمدي الهي، بهشت گمشده ، گيل گمش، مهابهارت، ايلياد و شاهنامه فردوسي، اين واژه چند قطبي را معنا و به نماد پردازي آن از منظر فرهنگ و اساطير كهن پرداخته شود كه در آن صورت، پس از جمع كردن تفسيرهاي متضاد از چاه، ديگر نه معناي دام و مرگ؛ بلكه معناي رهايي و تولد دوباره و حياتي جاويد را نويد مي دهد.