مشايخ فارس در تذكره ها و طبقات رجال صوفيه (بررسي جايگاه تصوف فارس در تاريخ تصوف و عرفان اسلامي)

تذكره ها و طبقات رجال صوفيه، در مطالعات مربوط به حوزه تاريخ عرفان و تصوف اسلامي، بسيار به كار مي آيند و براي دستيابي به شناخت تصوف مناطق مختلف ايران، از قديم ترين روزگاران پيدايش آن، بهترين منبع مي توانند تلقي شوند. در تحقيقات معاصر، به دليل سيطره دو مكتب بزرگ بغداد و خراسان در تاريخ عرفان و تصوف اسلامي، تا قبل از تصوف ابن عربي، همواره تعاليم صوفيانه اين دو مكتب و مشايخ بزرگ ايشان مطمح نظر بوده است. در حاليكه، به خصوص در ايران، گذشته از منطقه خراسان، در مناطق ديگري هم تصوف و انديشه هاي صوفيانه با مختصات بومي و منطقه اي و صوفياني بزرگ و صاحب نظر در حوزه آموزه هاي عرفاني وجود داشته است. در جستار حاضر، تصوف فارس و مشايخ آنجا مورد بررسي قرار گرفته است. تصوف فارس با ويژگي هاي صوفيانه اي كه بر آمده از خصوصيات محلي آن منطقه بوده، صوفيان زيادي را در دامان خود پرورده است، اما جز چند تن معدود، نامي از ايشان در كتاب هاي رجال صوفيه ديده نمي شود. براي دانستن اين موضوع كه تعاليم تصوف فارس، با وجود جريان داشتن دو مكتب پر آوازه بغداد و خراسان، تا چه ميزان شناخته شده بود و اقوال مشايخ آنجا تا چه حد در مباحث عرفان و تصوف اسلامي مقبوليت داشته است، چگونگي و ميزان ياد كرد مشايخ فارس را در طبقات رجال صوفيه يا متوني كه ملاقات هايي از ايشان را با مشايخ بغداد و خراسان ثبت كرده اند، مورد بررسي قرار داده ايم. هم چنين، در نوشتار حاضر، تقلاي مشايخ فارس - كه در كليات تصوف پيرو مكتب بغداد بودند - جهت تأييد جايگاه عرفاني ايشان از سوي مشايخ بغداد مورد بررسي قرار گرفته شده است.