بررسي جلوه هاي كلمه «توحيد» در ديوان سنايي غزنوي

حكيم سنايي غزنوي از شعراي بزرگ قرن پنجم و ششم است. با تحليل و بررسي اشعار سنايي در مي يابيم كه بيشتر آثار وي از جمله: حديقه الحقيقه و سير العباد إلى المعاد، در شناخت اهل معرفت و توحيد و اهل شريعت است. مولانا و ديگران سخنان وي را به استشهاد در مصنفات خود آورده اند. « توحيد» اساسي ترين اصل تعليمات انبياء براي هدايت و شناخت انسان است و شالوده نظام اخلاقي اسلام بر آن استوار است. اگرچه همواره موضوعات عرفاني مورد توجه محققان و پژوهشگران زبان و ادب فارسي بوده است و توحيد در متون عرفاني از قديم تاكنون به اشكال مختلف مطرح شده و در اشعار شاعران نيز بازتاب هايي داشته است، اما در آثار سنايي كه بنيانگذار ادبيات منظوم عرفاني است تا آنجا كه تحقيق شده، مورد بررسي قرار نگرفته است و در اين زمينه كتاب يا رساله مستقلي وجود ندارد. بنا به اهميت مسأله توحيد در متون منظوم و منثور عرفاني، اين مقاله بر آن است كه توحيد و جلوه هاي آن را در آثار سنايي (ديوان سنايي) بررسي نموده و به اين نتيجه برسد كه مطابق عقيده سنايي، ذات باري تعالي قابل اشارت نيست و نمي توان درباره آن چون چرا كرد يا درباره كيفيت آن سخن گفت.