اشعار عرفاني در روي تزيينات صنايع فلزي دوره صفويه

ادبيات در فرهنگ ها مختلف آيينه تمام نماي يك قوم يا يك ملت است. در قالب هاي خاص جلوه گر مي شود. اشعار فارسي به خصوص شعر عرفاني يكي از قالب هاي ادبيات است. يكي از كاربردهاي شعر عرفاني استفاده آن در تزيينات كتيبه نگاري است. شعر عرفاني بيشتر از دوره تيموري به بعد در كتيبه نگاري رايج شده و در دوره هاي بعد كاربرد آن گسترش يافت. در دوره صفوي به خاطر گسترش اسلام و تشيع و به دنبال آن رسمي شدن مذهب شيعي، باب تازه اي را در نو شدن انديشه و افكار غالب در جامعه آن روزگار باز شد كه اين امر سبب گسترش و پيشرفت كشور در رشته ها و شاخه هاي مختلف هنري از جمله معماري، خطاطي و انواع صنعتها گرديد. در اين ميان هنر فلزكاري در آن دروان داراي ارزش هاي هنري و مذهبي بسيار در ابعاد مادي و معنوي است. به خاطر گرايش هاي آنها به مذهب تشيع هنر فلزكاري اين دوره قابل توجه و جاي تأمل و بررسي دارد. از اين دوره آثار زيادي به دست آمده است كه بيشتر آنها در موزه هاي ايران و ديگر كشورها نگهداري مي شود. هدف اصلي از اين پژوهش تاثيرات اعتقادات شيعه بر روي تعدادي از فرم هاي فلزات با استناد به اشعار عرفاني بر روي آنها است. روش گردآودي اطلاعات در اين پژوهش، مطالعه كتابخانه اي، استادي (تصويري و مكتوب) بوده كه به دنبال آن از طريق توصيف و تشريح به تحليل يافته ها پرداخته شده است. نتيجه اين تحقيق نشان مي دهد كه در فلزكاري دوره صفويه اشياء علاوه بر دارا بودن جنبه تزئيني و كاربردي، داراي نقش ها و تزئينات بوده كه از تفكر اسلامي و شيعي رايج در آن دوره برگرفته شده، چنان كه در باطن فرم و نقش به صورتي عرفاني و نمادگرايانه به كار رفته اند.