اثرپذيري زباني شعر تركي دوره عثماني از شعر فارسي

در آسياي ميانه، تركها از ديرباز با ايرانيان روابط تجاري و سياسي داشتند؛ زبان و ادبيات فارسي و فرهنگ و تمدن ايراني را مي شناختند و بدان خو گرفته بودند. پس از نفوذ اسلام در سرزمين هاي فرارودان، و مسلمان شدن تركان به دست ايرانيان، ارتباط ميان آنان و ايرانيان به عنوان هم كيش، بيشتر شد. تركها با اقتباس كامل از ساختار و محتواي ادبيات فارسي، ادبيات تركي بعد از اسلام را بنا نهادند؛ به گونه اي كه نه تنها واژگان، تركيبها، قالبها و اوزان شعر فارسي را پذيرفتند، بلكه محتواي ادبيات خود را نيز از انديشه ها، خلق و خوي و پسند ايراني بر گرفتند. ميزان تقليد شعر تركي از شعر فارسي و تشبه بدان بسيار بالاست به گونه اي با جرئت مي توان گفت: در اشعار تركي دورۂ عثماني فقط افعال و ضماير و شناسه ها، تركي هستند. مثلا در يك غزل هفت بيتي از «شيخي» (شاعر قرن نهم هجري) 23 واژه تركي و 54 واژه فارسي وجود دارد كه در ميان واژگان فارسي 11 تركيب اسمي با الگوي دستوري فارسي ديده مي شود كه از تركيبات رايج شعر فارسي است. مانند دل مسكين پريشان، آصف جم قدر و چشمۂ حيوان. در اين مقاله كوشش بر اين است تا اثر پذيري زباني اشعار تركي عثماني از شعر فارسي بررسي شود. البته به صورت گذرا به اثر پذيري محتوايي و ادبي نيز اشاره خواهد شد.