جايگاه زن با نگاهي بر مقوله ي عشق در هفت پيكر نظامي

حكيم نظامي گنجوي (حدود 530- 614 ه. ق) استاد بلامنازع داستانسرايي در ادبيات كلاسيك ايران است و مقلدان او هيچگاه نتوانسته اند مقامي همپاي وي پيدا كنند. در اين پژوهش، نه همه ي ابعاد داستانسرايي نظامي، بلكه تنها توجه خاص او به عشق و زنان، به عبارت ديگر «عشق و زن محوري» بررسي مي شود و مجموعه ديدگاه هايي كه نظامي نسبت به عشق و زن در شعر خود دارد، با استناد به هفت پيكر او، ارائه مي گردد. با اين وجود نگاه پژوهش بيشتر حول محور زن مي گردد چرا كه هفت پيكر نظامي عرصه و صحنه ي حضور زناني از همه طبقات و موقعيت هاي گوناگون است. يادآوري اين نكته ضروري است كه آرا و نظريات نظامي در زمانه ي خود، از نگاهي روشن و پيش بين حكايت مي كند كه با جامعه ي بسته ي آن روزگار سنخيت زيادي ندارد، بلكه در ميان شاعران ديگر نيز نظاير بسياري براي آن نمي توان يافت. ليكن اين بدان معنا نيست كه هفت پيكر نظامي آيندي آرمانشهر ادبي زنان است بلكه نظامي حسب اقتضاي زمانه از نظر گاه اجتماعي در هفت پيكر به زن با يك ديد كاملا منفي مي نگرد. از طرفي عشق هم كه يكي از درون مايه هاي اصلي ادبيات ايران است، در هفت پيكر نظامي با گستردگي زياد بيان شده است. عشق هفت پيكر عشقي زميني است كه از سوي مردان نسبت به زنان ابراز مي شود. در هر صورت توجه اين نكته ضروري است كه هفت پيكر همچون ساير آثار نظامي داستان هايي است كه از پس قرون به دست ما رسيده و بخشي از واقعيت هاي امروزي را در خود نشان مي دهد.