«هنجارگريزي گويشي در خسرو و شيرين و ليلي و مجنون نظامي»

برجسته سازي در متون ادبي از دو طريق صورت مي گيرد: اول از طريق عدول و خروج از قواعد حاكم بر زبان خودكار كه از آن با قاعده كاهي يا هنجارگريزي نام برده مي شود و دوم، افزودن قواعدي بر قواعد حاكم بر زبان كه منجر به قاعده افزايي مي شود. در قاعده كاهي گويشي، شاعر يا نويسنده در اثر خود، ساخت ها يا واژه هايي را از زبان يا گويشي غير از زبان هنجار وارد شعر (يا نثر) مي كند. يكي از ظرفيت هاي بسيار ارزنده هر ملتي، واژگان بومي و محلي آن است كه يكباره خواننده را در فضايي ويژه قرار مي دهد؛ بطوريكه شاعر با بكارگيري ساختارهاي گويشي زبان محلي كه در زبان هنجار و معيار رايج نيست، به نوعي هنجار گريزي دست مي زند كه با رعايت اصل جمال شناسيك و حفظ رسانگي، مي تواند از نقش ارزنده اي در ترسيم فضاي حاكم بر ذهن شاعر برخوردار باشد. نظامي، از جمله شاعراني است كه جهت پويايي و فخامت زبان شعري خويش از هنجارگريزي گويشي استفاده كرده است و اين نوع هنجار گريزي، جلوه اي ويژه در اشعار وي دارد. در اين مقاله، نمونه هاي هنجارگريزي گويشي در خسرو و شيرين و ليلي و مجنون نظامي، استخراج و بررسي شده است كه حاوي لغات، اصطلاحات، ضرب المثلها، كنايات و ترجمه هاي تحت اللفظي از زبان تركي است.