نگاهي به سير تاريخي «عنوان» و «عنوان گذاري» در ادبيات منثور فارسي

عنوان كتاب نخستين برخورد نويسنده و خواننده و اساسي ترين ركن كتاب است؛ چراكه، نويسنده در زير عنوان است كه به تأليف كتاب مي پردازد. در حقيقت، هر مجموعه شعري از نام و عنوان آن آغاز مي شود. از عنواني كه شاعر براي كتاب خود برمي گزيند؛ مي توان به محتواي كتاب وي پي برد. در تاريخ نثر فارسي دري كه از حدود هزار سال پيش آغاز شده، آثار منثور همه داراي عنوان بودند. اهميت عنوان براي آثار منثور بيش تر از آثار منظوم و شعر است. زيرا ما اشعار بدون عنوان زيادي داريم، اما با توجه به آثار مكتوبي كه از سده چهارم هجري برجاي مانده، به ضرس قاطع مي توان گفت كه همه كتاب ها داراي عنوان بوده اند. در كتاب هاي منثور فارسي سده هاي نخستين عنوان كتاب ها بيش تر كوتاه، ساده و بدون سجع و موسيقي است. اما، در دوره هاي بعد يعني از سده هاي پنجم و ششم هجري بر تعداد كتاب هاي با عنوان هاي مسجع افزوده شده است. هم چنين، اغلب عنوان كتاب ها، بلندتر شده اند. در قرن هاي نهم و دهم، عنوان كتاب ها اندكي كوتاه تر و اندكي ساده تر مي شوند. در دوره مشروطه و به تبع آن در دوره معاصر، اين عنوان ها باز تغييرات محسوسي دارند. عنوان ها كوتاه و اغلب انتزاعي مي شوند و در عين حال، سجع و آرايه هاي ادبي كمتري در آن ها ديده مي شود. تلاش نويسندگان در اين مقاله اينست كه سير تغييرات عنوان را در ادبيات منثور فارسي بررسي كنند.