سلوك در شعر شاعران عارف دوره قاجار

اهميت سير و سلوك همواره در احوال و اقوال عارفان بزرگ ديده مي شود به طوري كه از آغازين سال هاي ظهور مباحث معرفتي، سلوك و مراحل و درجات آن از اساسي ترين مسائل مورد توجه اهل عرفان بوده است و مشايخ صوفيه و عرفا، نحوه طريقت و چگونگي پيمودن آن را بيان كرده اند. در ميان پژوهش هاي انجام شده در باب مباحث معرفتي، شعر عرفاني دوره قاجار كمتر مورد توجه محققان قرار داشته است؛ اين در حالي است كه شاعران عارف دوره قاجار همچون شاعران گذشته بارها از اهميت سير و سلوك در اشعار خود سخن گفته اند. در اين پژوهش، كوشش نموده ايم تا با بررسي اشعار پنج شاعر برجسته عرفاني سراي دوره قاجار (ميرزا حبيب خراساني، حكيم صفاي اصفهاني، فروغي بسطامي، صفي عليشاه و نورعليشاه)، به تحليل جنبه هاي مختلف بحث سلوك از ديدگاه اين شاعرن بپردازيم. در اين پژوهش بحث سلوك در سه دسته شرايط سلوك، اهداف سلوك و نتايج سلوك مورد بررسي قرار گرفته است و در هر دسته به بيان نظرات شاعران مورد نظر و ارائه نمونه هاي از اشعار آنان پرداخته ايم.