بررسي عناصر اربعه (آب، باد، خاك، آتش) در آثار هوشنگ ابتهاج

عناصر چهارگانه طبيعت (آب، خاك، باد، آتش) در فرهنگ اساطيري ايرانيان و حتي ديگر فرهنگ ها از جايگاه ويژه اي برخوردار است به گونه اي كه از اين عناصر به عنوان سرمايه هستي و ياور آفريدگار در امر آفرينش ياد مي شود. پس به خاطر تقدس و برجستگي اين عناصر در فرهنگ ايرانيان، ادبيات فارسي و آثار شاعران ايراني سرشار از تصويرهايي است كه از اين عناصر ارائه شده است. از اين رو نوشتار حاضر بر آن است تا با روش توصيفي تحليلي ضمن اشاره به جايگاه هر يك از اين عناصر در فرهنگ اساطيري ايرانيان، بازتاب عناصر اربعه را در آثار هوشنگ ابتهاج مورد بررسي و تحليل قرار دهد و مشخص نمايد تا چه حدودي باورهاي اساطيري و شرايط اقليمي در تصويرسازي اين شاعر موثر بوده است. بررسي ها نشان مي دهد كه افزون بر تأثيرگذاري باورهاي باستاني و اساطيري در ارائه تصاوير مختلف و متنوع از عناصر اربعه، جريان سمبوليسم اجتماعي هم در نحوه نمادپردازي از اين عناصر در اشعار هوشنگ ابتهاج بي تأثير نبوده است و او متناسب با فضاي حكومتي و سياسي حاكم بر جامعه (دوره پهلوي) با استفاده از عناصر چهارگانه تصاويري متنوعي ارائه داده است؛ اين شاعر گاهي خاك را به عنوان نماد سرزمين ايران به كار مي برند، در جايي ديگر آب و بارن را نماد آزادي و رهايي به تصوير مي كشند و باد و تندر و طوفان را مظهر و نشانه خشم و خروش جامعه و رمز قيام و مبارزه مي دانند.