مكانيسم دفاعي واپس روي در سروده هاي مهدي اخوان ثالث

منتقدان ادبي، در دهه هاي اخير، از مطالعات و پژوهشهاي ميان رشته اي (Interdisciplinary study) بسيار بهره مي گيرند. يكي از مهم ترين و پركاربردترين موارد مطالعات بينارشته اي، نقد روانشناسانه متون ادبي است. انسان، در برخورد با موانع، تعارضها و فشارها، اغلب ناخود آگاه به مكانيسم ها و ساز و كارهاي دفاعي روي مي آورد. مكانيسم هاي دفاعي، شيوه هاي رواني مقابله با ناكامي هستند. يكي از مهمترين مكانيسمهاي دفاعي، «و اپسروي» است. منظور از واپسروي (regression)، بازگشت به يك گفتار، يك خيال يا يك رفتار معني دار است كه قبلا تجربه شده است. در اين مكانيسم، رفتار فرد به مرحله پايين تري پسروي مي كند. علت پسروي رفتار اين است كه قبلا آن رفتار مورد استفاده قرار گرفته و مفيد واقع شده است. در اين مقاله بر آنيم كه با ديدي روانشناختي و با روش تحليلي توصيفي، مكانيسم دفاعي واپس روي را در سروده هاي مهدي اخوان ثالث بررسي كنيم؛ بنابراين پس از مقدمه اي درباره روانشناسي ادبيات و نظريات فرويد و ديگران درباره مكانيسم هاي دفاعي، انواع و اپسروي را در سروده هاي اخوان ثالث نشان داده و دسته بندي كرده ايم و سپس هريك را در حد ضرورت بررسي نموده ايم. از مهمترين گونه هاي وا پسروي در شعر اخوان مي توان به وايسروي در نگرش و جهان بيني، واپسروي در گزينش واژگان، وا پسروي نحوي و واپسروي ساختاري اشاره كرد.