دانش بومي دربند و كش بند، واحد اقتصادي خانوار در بشاگرد هرمزگان

Indigenous Knowledge of Darband and Kashband, household economic unit in Bashagard, Hormozgan province, Iran

امروزه توجه به دانش بومي در زمينه آب و خاك، بدليل كاركردهاي ويژه و اطمينان از سازگاري دانش بومي آبخيزداري، دربند و كش بندي بالا و حفظ توازن بوم شناختي و همچنين همراهي و همكاري مردمي از اهميت بسزايي برخوردار استان هرمزگان، بشاگرد. است. مردم استان هرمزگان نيز با توجه به محدوديت هاي اقليمي و خشكي محيطي اين خطه، از ديرباز اقدامات مختلفي را در زمينه بهره برداري از منابع آب و خاك و استحصال آب باران، انجام داده اند. از نمونه هاي بارز آن مي توان به سازه هاي دربند و كش بند در نواحي شرقي اين استان اشاره كرد كه امروزه به عنوان واحد اقتصادي خانوار در منطقه بشاگرد هرمزگان از آنها نام برده مي شود. دربند و كش بند ( Darband & Kashband ) از دسته سازه هاي سنتي و بومي آبخيزداري هستند كه بدست بوميان هرمزگاني در آبراهه هاي مناطق كوهستاني جهت ايجاد بستر كشت و زرع احداث مي گردند. اين گونه بندهاي كوتاه واحدهاي معيشت مردم محلي به شمار مي روند و در نظام حقوق عرفي محلي آبراهه ها و دره هاي سبز شده با احداث دربندها و كش بندها داراي مالك مشخص و صاحب حق و حقابه مي باشد. دربندها بصورت چكدام هاي عرضي كوتاه بصورت عمود بر جريان آب با بلنداي تقريبي 1 تا 1 / 5 متر احداث مي شوند و پس از رسوبگذاري و كاشت گياه افزايش بلنداي اين سازه ها امكان پذير مي باشد. كش بندها به مانند سيل بند هاي حاشيه رودخانه، مايه حفاظت و بازيافت زمين ها حاشيه آبراهه ها و ايجاد بستر كشت و حفظ نم در خاك پشت آن مي گردد. دربندها و كش بندها عمدتا از جنس خشكه چين بوده و با مصالح سنگ ساخته مي شوند هر چند در بندهاي بلند به بلندي 2 / 5 تا 3 متر با سنگ و سيمان احداث مي گردند. نخل، سير و مركبات از ارقام شاخص محصولات كشاورزي است كه در دربندها و كش بندهاي كشت مي شوند. شهرستان بشاگرد در حوزه آبخيز سد هاي مخزني جگين و گابريك و همچنين بخش هايي از شهرستان ميناب، داراي بيشترين گسترش دربند و كش بند مي باشد. تعديل سرعت سيلاب، كاهش فرسايش خاك، مهار رسوب، توليد زمين زراعي، تغذيه چشمه هاي پايين دست از اندوخته آب در رسوبات پشت بند و تامين رطوبت مورد نياز كشت از اهداف و اثرات احداث سازه هاي بومي دربند و كش بند در هرمزگان به شمار مي روند. بر اساس اطلاعات موجود بيش از 4000 سازه دربند و كش بند در منطقه بشاگرد ساخته شده است.

Today, paying attention to indigenous knowledge in the field of water and soil is of great importance, due to special functions, ensuring high compatibility, maintaining ecological balance and participation and cooperation of people. Since ancient times, the people of Hormozgan Province have also done various actions in the field of exploitation of soil and water resources and the extraction of rainwater due to climate and environmental constraints in the area. Of the most prominent examples, it can be noted that the structures Darband and Kashband in the eastern part of the province, which is nowadays named as the household economic unit in the Bashagard area of Hormozgan. Darband & Kashband is one of the traditional structures of watershed management. They are being constructed by indigenous peoples of the region, in the highways of the mountainous regions to create a plantation. These are the streams and the green valley are considered as livelihood units of the local people. In the customary local legal system, they are owned by the rightful owner. Darbands are constructed as short transverse chekdams and perpendicular to the flow of water, with an approximate height of 1 to 1.5 meters. Increasing the height of these structures is possible after Sedimentation and planting in the following years. Kashbands protect and rehabilitate the margins of the waterways, such as the flood of the margin of the river. They create the arable land and the moisture needed to grow the plants. Darbands and Kashbands are mainly made of non-cement stone materials. However, Darbands with a height of 2.5 to 3 meters are constructed with stone and cement. Agricultural crop indexes such as palm tree, garlic and citrus are cultivated behind Darbands and Kashbands in Hormozgan province. The city of Bashagard in the catchment area of the reservoir dams of Jegin and Gabrik and parts of the Minab city in the vicinity of Bashagard, have the largest expansion of Darbands and Kashbands. Objectives and effects, the construction of traditional Darband and Kashband structures are including, reduction of flood velocity, reduction of soil erosion, sediment control, Extraction of agricultural land, recharge of springs located in downhill and Supply of moisture required for cultivation. Based on available information, more than 4,000 Darband and Kashband structures were built in the Bashagard area