فرهنگ اسلامي در هزار و يك شب

از جمله آثار ادبي ارزشمند و زيبا كه در تاريخ ادبيات عربي جايي براي خود يافته است، داستان هاي هزار و يك شب است. اين داستان هاي شيرين و تو در تو به دليل عدم انتساب به راوي يا نويسنده خاصي، ونيز به دليل بهره گيري راوي يا راويان از اسلوب ها و فرهنگ هاي مختلف، در روايت داستان ها، سبب شده است كه مؤرخان و ناقدان ادبي، هويت هاي مختلفي براي آن متصور شوند. عده اي اصالت آن را هندي، عدهاي ديگر ايراني وبرخي منشأ يوناني به آن داده اند. البته هر كدام دلايلي بر صدق نظر خود ارائه دادهاند. بدون شك هيچ كس هم نمي تواند رأي قاطعي له يا بر عليه محققان در اين باره بدهد. اما چيزي كه مسلم است اينكه تعريب، پردازش و افزايش اين داستان ها از دورۀ بني عباس شروع و تا دورۀ عثماني ادامه يافته است و تماماً در محيط جغرافيايي عربي انجام گرفته است. در اين مقاله مجموعة اين داستان ها معرفي شده و به كنكاش دربارۀ هويت هاي مختلف آن پرداخته مي شود. عليرغم وجود نشانه هايي از سبك هندي در آن و نيز تشابهاتي چند كه با هزار افسانة ايراني دارد، با توجه به قرائن و دلايل لازم و كافي كه ما به آن رسيده ايم، نتيجه مي گيريم كه فرهنگ عربي اسلامي نقش فزايندهاي در خلق داستان هاي اين مجموعه داشته است.