تجلي صورت مثالي معشوق و همسر در افسانة عزيز و عزيزه از هزار و يك شب

يكي از رويكردهاي رايج در نقد ادبي نقد روان شناسانه است كه بررسي كهن الگوها مطابق با نظريات يونگ (1875-1961م) يكي از برجسته ترين جايگاه ها در اين نوع نقد را به خود اختصاص داده است؛ كهن الگو در تعريف يونگ الگويي تكرار شونده از يك نماد يا مفهوم است كه ريشه در فرهنگ، غرايز و دانش هاي مشترك نژاد بشر داشته در اسطوره ها و روياها منعكس مي شود. افسانه هاي عاميانه نيز يكي از فضاهاي مناسب براي تجلي كهن الگوها به شمار مي روند و در افسانة عزيز و عزيزه از افسانه هاي هزار و يك شب با سه نمونه از شخصيت هاي همسر يا معشوق كهن الگويي روبرو مي شويم؛ با بررسي كهن الگويي اين شخصيت ها مشخص مي شود شخصيت عزيزه جلوه اي آشكارا از شخصيت داراي خصوصيات تشديد شدۀ مادر است؛ شخصيت معشوقة عزيز نيز جلوهاي بارز از خصوصيات تشديد شدۀ اروس به شمار مي رود و شخصيت همسر او نيز گرچه رگه هايي از ويژگي هاي مادرانه را داراست، غلبة ويژگي هاي تشديد شدۀ اروس در شخصيت او آشكار است.