معماي ناگشوده درنگ در برخي عوامل برون متني و درون‌متنيِ رويكردِ «معماپندار» به شعر حافظ

جستار حاضر در پي بازخوانيِ پيوند «معما» با شعرِ حافظ است و مي‌كوشد با صورت‌بندي عواملِ برون‌متني و درون‌متني به اين پرسش پاسخ دهد كه: «آيا عاملي هنوز ناشناخته باقي مانده‌است كه از شعرِ حافظ فضايي رمزآلود و معماگونه بسازد؟» جست‌وجو و پويه براي پاسخ به اين دغدغه، موجب شد كه توجه ما به پديدهٔ «معما» جلب شود و در دو سطح به واكاوي آن بپردازيم: ‌- «برون‌متن»، كه به زمينهٔ تاريخيِ رويكردِ معماانگاري به شعر حافظ مي‌پردازد (و كار ما در اين سطح بيشتر جنبهٔ يادآوري دارد)؛ - «درون‌متن»، كه به درنگ در مهم‌ترين زمينه‌هاي مغفولِ استعداد برخورد رمزي با شعر حافظ از حيث ويژگي‌هاي بوطيقاييِ شعر (در معني نظام زيباشناسانهٔ آگاهانهٔ او) اختصاص دارد و سه عنوان: «سايهٔ تصوير»، «روي‌هم‌انداختن تصويرها» و «تخلص و حسن‌تخلص» را در برمي‌گيرد. در جايگاه برهم‌كنشِ اين دو سنخ يافته‌ها در ميدانِ عمل يعني تجربهٔ تدريسِ حافظ در جمعِ ايرانيانِ كانادا (در مقاطع زماني و با مخاطبان گونه‌گون و در سه شهرِ متفاوتِ واترلو، اتاوا و مونترآل) و نيز تجربهٔ تدريس مجازي حافظ براي مخاطباني از استراليا تا ايران و عمان و ونكوور نشان مي‌دهد با آگاه ساختنِ خواننده به اين مقولات، در حقيقت راهِ تعامل و توانمنديِ آگاهانه با متن حافظ (حتي شعرهاي پيچيدهٔ او) هموار مي‌شود و اگر نه كامل و بي‌نقص اما تا حد رضايت‌بخشي و در طيفي گسترده از مخاطبان، پديدهٔ «توانمندسازي» رخ مي‌نمايد و اين يافته‌ها را شايستهٔ طرح در مجامع علمي مي‌كند تا با بازخواني‌ها و انتقادهاي اهل فضل و فن، صيقل يابد و در نتيجه بتواند به‌ نوعي به «توانشِ متني» عموم مخاطبان حافظ‌ شناسي ياري رسانَد و گامي در جهت ادبيات كاربردي باشد كه جوهره‌اش همين «توانمندسازي» مخاطب است.