مفهوم و كاركرد تعليمي «توكل» در تفسير«كشف‌الاسرار و عده‌الابرار» ميبدي

توكل به معناي قطع اعتماد از اسباب و دلبستگي اميد كامل به پروردگار است. در اصطلاح عرفانى مقامى است كه سالك براي وصال حق تعالي بايد آن را طي كند. تفسير عرفاني-ادبي كشف الاسرار به شأن و نزول آيات، بحث پيرامون احكام اسلامي، تأويلات عرفاني مي پردازد و مشتمل بر واژگان و اصطلاحات ادبيات فارسي قرن پنجم و ششم (ه.ق) است. اين پژوهش با روش توصيفي - تحليلي انجام مي شود و در پي پاسخ به اين پرسش است: در تفسير «كشف الاسرار و عده الابرار» ميبدي، مفهوم و كاركرد تعليمي«توكل» چگونه است؟ ميبدي در «كشف الاسرار» «توكّل» را در معناهاي متفاوتي بكاربرده است. توكل به دو درجه: عام و خاص، و سه مرتبه: مطلق، تسليم، تفويض تقسيم مي كند. داراي بدايت و نهايت؛ حقيقت و سرّ است. عزم نيز در پيوند با توكل عزم در سه قسم دسته بندي مي شود. بندگي شرط و لازمه « حقيقت توكل» و توكل شرط ايمان است. متوكل از آلايش دنيا روي به آرايش دين مي آورد و دربرابر قضا و قدر الهي تسليم و راضي است. توجه خود را از اغيار به حقيقت مي گرداند و به ضمان الله اعتماد دارد. بنده هم در بلا صابر و راضي به رضاي حق تعالي است. توكل و كسب با يكديگر هم سو هستند و در نهايت متوكل از هر سلطه آزاد مي شود.