اثر تراكم بوته بر عملكرد، اجزاي عملكرد و پر شدن دانه پنج رقم كلزاي پاييزه در شرايط اقليمي رشت

Effect of Plant Density on Seed Yield, Yield Components and Seed Filling in Five Oilseed Rape (Brassica napus L.) Cultivars in Rasht Climate

انتخاب نوع رقم و تعيين تراكم مناسب بوته از راه هاي افزايش عملكرد دانه گياهان زراعي مي باشند. به منظور بررسي اثر پنج تراكم بوته (20، 40، 60، 80 و 100 بوته در متر مربع) بر عملكرد دانه و اجزاي عملكرد پنج رقم كلزا شامل هايولا 401، هايولا 50، هايولا 4815، دلگان و آر جي اس 003، آزمايشي در سال زراعي 95– 1394 به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مؤسسه تحقيقات برنج كشور (رشت) انجام شد. نتايج نشان داد كه افزايش تراكم بوته با افزايش معني¬دار تعداد خورجين در واحد سطح و عملكرد دانه همراه بود و باعث كاهش معني‌دار تعداد دانه در خورجين و ميزان روغن دانه شد. بيشترين عملكرد دانه (4522/1 كيلوگرم در هكتار) مربوط به رقم هايولا 50 با تراكم 60 بوته در متر مربع و كمترين آن (1599/9كيلوگرم در هكتار) مربوط به رقم آر جي اس 003 در تراكم 20 بوته در متر مربع بود. مقايسه ميانگين اثرات متقابل كارايي مصرف گرما (HUE) نيز مشابه نتايج عملكرد دانه بود و برتري رقم هايولا 50 را از نظر اين شاخص نشان داد (2/1160 كيلوگرم در هكتار بر روز-درجه رشد). بيشترين ميزان روغن دانه (45/8 درصد) در رقم هايولا 401 با تراكم 20 بوته در متر مربع و كمترين مقدار آن (5/37 درصد) در رقم آر جي اس 003 با تراكم 100 بوته در متر مربع به دست آمد. نتايج نشان داد كه با افزايش تراكم بوته، به ازاي هر 20 بوته در متر مربع، به طور ميانگين دو روز از مدت پرشدن دانه كلزا كاسته شد و بر سرعت پر شدن دانه ها اضافه گرديد.

Selection of plant cultivar and determination the appropriate plant density of the ways to increase grain yield of crops. In order to investigate the effect of plant density (20, 40, 60, 80 and 100 plants.m-2) on seed yield and yield components of five canola cultivars (Hayola50, Hayola401, Hayola4815, Delgun and RGS003), a field experiment was carried out based on RCBD design as factorial experiment with three replications in Rice Research Institute of Iran (Rasht) in 2015-16 growing season. Results showed that the plant density increased with an increase in the number of siliques.plant-1 and seed yield significantly, while significantly reduced seed number.silique-1 and seed oil content. The highest seed yield (4522.1 kg.ha-1) was obtained in Hayola50 at 60 plant.m-2 density and the lowest rate (1599.9 kg.ha-1) in RGS003 at 20 plant.m-2. Mean comparison of interaction heat use efficiency (HUE) have same result with seed yield. The maximum HUE was obtained from Hyola50 (2.1160 kg.ha-1.GDD) that produced the maximum seed yield. The highest oil content (88.45%) in Hayola401 achieved at 20 plant.m-2 density and the lowest oil content (58.37%) in RGS003 achieved at 100 plant.m-2 density. Results showed that with the increasing levels of plant density, for each 20 plants per square meter, on average two days was reduced in grain filling period and grain filling rate was increased.