(مسائل مجتمع هاي مسكوني بزرگ مقياس دولتي در شهر معاصر مسلمانان (مطالعه ي موردي: مسكن مهر مهرگان قزوين ايران و پروژهي مجموعه ي مسكن ضحي رباط مراكش

The challenges of Large-scale governmental residential complexes in contemporary Muslim cities

در كشورهاي اسلامي، به طور تاريخي ساخت و ساز مسكن و محيط مسكوني عموما توسط مردم انجام مي شده است. با اين وجود، در دهه هاي اخير دولت هاي مركزي، در اين حوزه به صورت فعال وارد شده اند. اين دولت ها عموما با هدف هايي نظير كمك به اقشار كم درآمد و كاهش نابرابري، پاسخ به تقاضا در بازار مسكن و نمايش ظرفيت و اقتدار حكومت مركزي و تحت عناويني نظير ارتقاء عدالت اجتماعي و توجه به محرومان، افزايش اشتغال و رونق اقتصادي و تمركززدايي و رفع نابرابري هاي فضايي اقدام به ساخت مجموعه هاي مسكوني بزرگ و انبوه در اطراف كلانشهرها نموده اند. اين مطالعه به ارزيابي و مقايسه ي دو پروژه ي مسكن دولتي كه در سالهاي اخير ايجاد شده مي پردازد. مجموعه ي مسكن مهر مهرگان، بين دو شهر قزوين و آبيك (غرب تهران پايتخت ايران و پروژه ي مجموعه ي ضحي در حاشيه ي كلانشهر رباط (پايتخت كشور مغرب) دو مورد مطالعاتي در اين تحقيق هستند. با آسيب شناسي اين دو مورد مطالعاتي، اين پژوهش سعي دارد محدوديتهاي اين گونه پروژه هاي دولتي را نشان دهد. روش تحقيق در مطالعه ي حاضر، روش تطبيقي بوده است. اين مطالعه با تك نگاري مشاهدات ميداني و مستندسازي ويژگي هاي هر يك از دو محدوده ي مورد مطالعه، به مقايسه ي خصوصيات كالبدي، اجتماعي، اقتصادي و محيط زيستي آنها پرداخته اشت. يافته هاي اين مطالعه نشان ميدهد كه اين پروژه ها در تحقق ارزشهاي شعاري جديد خود نظير رفع كمبود زمين و آزادسازي زمين بيشتر از طريق افزايش تراكم ساختماني و انبوه سازي»، «تلاش دولت براي ساخت مسكن براي اقشار آسيب پذير به منظور ارتقاء سطح عدالت»، «كاهش هزينه هاي مسكن در سبد خانوار از طريق كوچكسازي»، «توجه به گرايش خانوارها به برخورداري از مسكن مستقل و كاهش نرخ خانوار در واحد مسكوني» و «افزايش درآمدهاي شهرداري ها در نتيجه مي ساخت و ساز» عملا توفيق نداشته اند.

In Islamic countries, the construction of housing and the residential environment is historically done by people. However, in recent decades, central governments have been active in this area. Responding to market demand of housing and showing the authority of the central government, with slogens such as promoting social justice and paying attention to the poor, increasing employment and economic growth, and eliminating the spatial inequalities, governments have begun to build large and massive residential complexes around Metropolises. This study evaluates and compares the two state-owned housing projects that have been created in recent years. The collection of Mehregan Housing Compplex, around the city of Qazvin (west of Tehran, capital of Iran) and the project of Addhoha near Rabat (the capital of Morocco) are two cases in this study. By researching these two studies, the study seeks to capture the limitations of such state-owned projects. The research method in this study was comparative and it included field observations and documentation of the conditions of both cases of study (physical, social, economic and environmental characteristics). The findings indicate that these projects have failed to realize their slogans such as "to eliminate land shortages by increasing the density of construction and mass production", " to build affordable housing for the poor to increase the level of justice", "to reduce the cost of housing for the households", "paying attention to the trends of the households to benefit independent dwellers and reducing the number of families per residential unit" and "increasing the income of the municipalities due to the construction".