بررسي رنگ بر اساس كاشي كاري هاي مسجد امام، مسجد شيخ لطف الله و مسجد حكيم اصفهان در دوره صفويه

Color examination based on Imam Mosque tile, Sheikh Lotfollah Mosque and Hakim Mosque of Isfahan during the Safavid period

تاثير رنگها در معماري اسلامي ، انكار ناشدني است و از اهميت و گستردگي معنايي زيادي برخوردار است و يكي از عوامل و مولفه هاي مهم در فضاسازي معنوي و روحاني مسجد مي باشد . رنگ ها علاوه بر آثار و ابعاد عرفاني از نظر روحي و رواني نيز اثر داشته و سبب نشاط و يا خمودگي مي گردد. در هنر اسلامي ايراني ، از رنگ ها بصورت خردمندانه اي استفاده مي شود و اين استفاده با آگاهي از معناي سمبليكي هر رنگ و واكنش كلي ايجاد شده در روان انسان در برابر حضور يك تركيب يا هارموني از رنگ ها همراه مي باشد. با توجه به وجود بينش عرفاني مبتني بر رنگ ، در دوران صفويه هر كدام از رنگهاي كاشي كاري ها ، نمادي از عالم وجود ، و روايتگر عالمي ديگر و نمادين ترين تمثيل در تجلي كثرت در وحدت هستند. در پژوهش حاضر بعنوان نمونه تطبيقي به بررسي رنگ دركاشي كاري مساجد امام ، مسجد شيخ لطف الله و مسجد حكيم (جورجير) شهر اصفهان در دوره صفويه پرداخته شده است. تا با توجه به شناخت اصول رنگ و بررسي رنگ هاي مختلف در كاشي هاي بكار رفته در معماري مساجد اسلامي بتوانيم تاثيرات روانشناختي رنگ در دوره صفويه رامورد بررسي قرار دهيم . روش گردآوري اطلاعات بصورت كتابخانه اي و ميداني و همچنين روش تحقيق نيز از نوع توصيفي تحليلي، تاريخي خواهد بود.

The effect of colors in the Islamic architecture is undeniable, and it has a high importance and semantic broadness. Also, it is one of the important components and factors in spiritual spacing in mosque. In addition to mystical effects and aspects, colors have psychological effects and cause vitality and weariness. In Iranian Islamic art, colors are used wisely, and this usage is accompanied by awareness of the symbolic concept of each color and the reaction on human’s mind made by being exposed to a harmonic combination of colors. According to the color based mystical insight, in Safavid period, every tile colors are a symbol of existence world, narrator of another world, and the most symbolic allegory in manifestation of plurality in unity. In this research, as comparative examples, the colors of tiles in Imam Mosque, Sheikh Lotfollah mosque, and Hakim (Jorjir) mosques of Isfahan in Safavid period have been investigated. So that, regarding the recognition of color principles and investigation of different colors used in Islamic mosques architecture, we can study the psychological effects of colors in Safavid period. The data collection method is library and field study, and the research method will be historical descriptive-analytical.