جستاري پيرامون ايده هاي معماري در سازه هاي مشبك فضايي؛ مطالعه موردي: كشورهاي اسلامي

A Survey on Architectural Ideas in Space Structures; Case Study: Islamic countries

انسان ها از زمان برپاسازي نخستين سرپناه هاي سكونتي تاكنون همواره در پي يافتن راه حل هاي بهينه جهت ايستايي اجزاي ساختمان بودند. سازه هاي فضايي حاصل پيشرفت فناوري هوايي با ورود به معماري، ساختار پوششي سبك با دهانه هاي وسيع را در اختيار معماران قرار داد و شبكه هندسي مدولار اجزاي سازه اي در مشبك هاي فضايي، ايده هاي معماري را با بن مايه ي فرم زا غنا بخشيده است. اين نوشتار با هدف كنكاش رابطه معماري و سازه هاي مشبك فضايي، به بررسي وزن كيفي سازه در فرايند طراحي معماري و تفسير اصطلاحات "سازه به مثابه معماري" و "سازه فرم زا" مي پردازد. با توجه به ماهيت موضوع، راهبرد تحقيق با هدف تفسير شرايط موجود، كيفي و روش تحقيق در اين بررسي توصيفي تحليلي است. از آنجا كه بيان بصري سازه فضايي جزو برنامه زيباشناختي اثر معماري مي باشد، با بررسي نمونه هاي موجود، يافته هاي - اصلي پژوهش نشان مي دهد سازه هاي فضايي معاصر بيش از پيش در بيان معمارانه فضا سهيم مي باشند. نماياني اجزاي سازه هاي مشبك فضايي به شكل شبكه اي حجيم و گسترده در ديد بصري ناظر، برتري سازه را به معماري القاء مي نمايد. گويي فناوري با بار تكنيكي خود به فضاي معماري مسلط مي شود و بياني زيبايي شناسانه از سازه را به فضا مي بخشد. مفهوم آزادي پلان و تأثير غالب فرم سازه بر فرم معماري، نقش پررنگ آن را در كيفيت مكاني تأكيد مي نمايد. آشنايي طراحان با فرمول بندي سازه هاي فضايي مدولار مشبك و بهره گيري از فرم هاي پوشانه هاي معماري ايراني از جمله "قوس، طاق و گنبد" كه آنها نيز سازه هايي مدولار بودند، امكان مداخله طراحان را در كشورهاي اسلامي در شكل پوششها و از طرفي بهره گيري از ارزشهاي پايدار معماري اسلامي را در بازنمايي نمادها و نشانه هاي معماري مساجد گذشته با هدف طراحي مساجد معاصر فراهم مي آورد.

Since the establishment of the first shelter so far, human beings have been searching optimal solutions for the statics of structure elements. When used in architecture, Space structures, being the result of aviation technology development, provided architects with wide openings of light covering structures and modular geometric grids of structure elements in space structures developed architectural ideas with fluid forms. This paper aims to study the relations between architecture and space structures and investigates the quality aspect of structure in architecture design as well as interpreting the expressions of “structure as architecture” and “forming structure”. The survey has been completed using a descriptive-analytical method. Considering the fact that visual expression is among the aesthetic sense of an architectural work, the analysis of the samples resulted in findings which shows contemporary space structures have more considerable share in architectural expression of the space. When Space structure elements are on display visualizing enormous and vast modules for the spectators, space structures sort of infuse the superiority of structure over architecture. It seems technology with it technical weight predominates architecture and delivers an aesthetic expression to the space. The concept of plan freedom and the overbearing impact of structural form over architectural form emphasizes its vital role on place quality. If designers know more about formation of space grids and use dome shapes, icons of historic mosques can be renovated in contemporary mosques.