مضامين مشترك عرفاني در سروده هاي باباطاهر همداني و ابن فارض مصري

باباطاهر همداني عارف ايراني قرن پنجم و ابن فارض مصري صوفي قرن هفتم، دو شاعر بزرگ در ادبيّات فارسي و عربي به شمار مي روند كه اشعار خود را با رنگ و بوي انديشه هاي بلند عرفاني درآميخته و طريق سير و سلوك عارفانة خود را كه از عشق به خداوند شروع و با فنا در او و وحدت با او پايان مي يابد، در قالب سروده هاي دل انگيز، با طبع لطيف و شاعرانه براي مشتاقان بازگو كرده اند. اگر چه باباطاهر و ابن فارض به دو مليّت مختلف تعلّق دارند و با دو قرن فاصلة زماني از يكديگر زيسته اند، اما آنها دو عارف متشرّع هستند كه در چارچوب قرآن و تعاليم سنّت، طريق سلوك را پيش گرفته اند؛ از اينرو، عرفان آنها، عرفان اسلامي است. با بررسي سروده ها و كلمات قصار باباطاهر و اشعار صوفيانة ابن فارض، ديدگاه هاي مشتركي در جهان بيني و شيوة انديشة آنها در مورد عرفان و مسايل مربوط به آن مي توان مشاهده كرد. بر اين اساس، در اين جستار با رويكرد توصيفي- تحليلي، موضوعات مهم و مشترك عرفاني مانند عشق، زهد، ذكر، رضا، توكّل، وحدت وجود و وحدت اديان از ديدگاه باباطاهر و ابن فارض مورد بررسي قرار گرفته است. مسألة عشق به محبوب ازلي و شهود ذات مطلق حق و وحدت با او كه از راه تهذيب نفس و قطع علايق دنيوي و توجّة تام به امور روحاني و معنوي، پارسايي، شب زنده داري، ذكر مدام و لذّت بخش شمردن بلايا و مرارت ها و سپردن تمام امور به ذات محبوب، حاصل گرديده است و طرح اين قضايا در شعر، از مناسبات روحي عمدة اين دو شاعر است.