بررسي جايگاه قالب دوبيتي و قالب هاي مشابه آن در زبان عربي

دوبيتي يكي از قالبهاي سنتي شعر فارسي شامل چهار مصرع هم وزن است كه مصرع هاي اول و دوم و چهارم آن هم قافيه هستند. خاستگاه اصلي دوبيتي ها، فهلويات است كه در ادب پيش از اسلام توسط خنياگران ايراني اجرا مي شد. به همين دليل است كه آن را ترانه نيز مي گويند. اين قالب از نظر ظاهري با رباعي نيز شباهت دارد، اما با وزني متفاوت؛ وزن اصلي دوبيتي، مفاعيلن مفاعيلن مفاعيل يا فعولن (بحر هزج مسدس مقصور يا محذوف) است كه اين وزن و آهنگ از عروض عرب گرفته نشده و پيش از ورود عرب به ايران رواج داشته است و اين خود تاييدي بر ايراني بودن اين وزنها مي تواند باشد. اين وزن از اختراعات ايرانيان است كه عربها از آنان گرفته اند ولي در بين عرب چندان رايج نشده است. قالب دوبيتي به تدريج در زبان مشهور شد. به علاوه در ادبيّات عرب گونة زجل، أبوذيه و النّتفه شباهت زيادي با دوبيتي فارسي « الدوبيت » عربي راه يافت و به دارند. در اين مقاله، پس از معرفي قالب دوبيتي، به بررسي جايگاه آن در ادبيّات عرب اشاره شده است.