تجلي مقامات عرفاني «رضا»، «حضور» و «توحيد» در ابيات باباطاهر عريان همداني

از نخستين سالهاي تاريخ مكتوب، مباحث عرفاني، يكي از دغدغه هاي اصلي عارفان بيان مقامات و منازل عرفاني بوده است. دو رويكرد اساسي در نگارش مقامات و منازل عرفاني وجود داشته است. يك رويكرد، بيان مقامات و منازل به شيوه مرسوم در قالب كتابي عرفاني و به صورت شمارگان منازل و مقامات بسلوكي است، رويكرد ديگر بيان مقامات و منازل در بخشي از يك كتاب و به صورت استطرادي براي مباحث اصلي است. باباطاهر عريان در مجموعه اشعار خويش در صدد نيست تا به بيان مقامات و منازل عرفاني بپردازد. اما در ابياتي به مقامات عرفاني اشاره مي كند. در حقيقت باباطاهر عريان به بيان تصنعي و تأملي مقامات عرفاني نمي پردازد، بلكه سفرنامه اي از مقامات و مراتبي كه خود در اين سير و سلوك طي كرده است، ارايه مي دهد. مقاله حاضر مي كوشد به مقام از مقامات عرفاني را با ابيات باباطاهر عريان تطبيق دهد. اين سه مقام عبارتند از رضا، حضور و توحيد. در مقام رضا به روح اصلي اين مقام يعني «پسند» سالك از خداوند و قضا و قدر وي اشاره مي كند. در مقام حضور به روح يساري و جاري» توجه و مشاهدة معبود توجه مي كند و در مقام توحيد، در ابياتي به مفهوم و مضمون وحدت شخصي عرفاء تأكيد مي كند.