مديريت اجتماعي جنگلها

Community Management of Forests

جنگلهاي بي نظير كشور ما با پنج رويشگاه خزري (هيركاني)، زاگرسي، ايران توراني، ارسباراني و خليج عماني نياز به حفاظت و توسعه دارد. اين امر محقق نمي شود مگر با در نظر گرفتن شرايط زيست محيطي و جوامع انساني حاكم بر آنها. جنگل يكي از منابع طبيعي مهم كشور به شمار مي آيند و مي توان از آن به مثابه زيربناي توسعه اقتصادي و اجتماعي ياد كرد. متاسفانه تخريب اين منابع در سالهاي اخير با سرعت بيشتري به روند خود ادامه مي دهد. شيوه معيشت جنگل نشينان و دامداران مهمترين عامل تخريب جنگل محسوب مي شود. هدف از تهيه اين نوشتار بررسي عوامل موثر بر مشاركت روستاييان و مردم محلي در حفاظت و توسعه جنگلهاي كشورمان است. برنامه جنگلداري اجتماعي در گروه هايي مانند: جنگلداري زراعي - جنگلداري اجتماعي - جنگلداري توسعه اي و آگروفارستري طبقه بندي شده است. جنگلداري اجتماعي به عنوان رهيافت جايگزين در جهت پاسخ به شكست برنامه هاي مديريت صنعتي جنگل در سال 1985 ميلادي توسط سازمان خوار و بار كشاورزي (فائو) با هدف ايجاد همزيستي و آشتي بين جنگل نشينان و جنگلبانان براي كاهش تخريب جنگل معرفي گرديد. تشكيل تعاوني ها با نظارت و حمايت دولت مي تواند انگيزه مردم روستايي را در حفاظت از جنگلها و ايجاد اشتغال بيشتر نمايد. پيشنهاد مي شود در مناطقي كه به سوخت نياز است ايستگاههاي سوخت رساني داير شود. بايستي برنامه ها و طرحها از انطباق بيشتري با نيازهاي روستاييان همراه باشد. با توجه به تاثير محافظان افتخاري بر حفاظت از عرصه هاي جنگلي كه مستلزم نظارت دولت نيز مي باشد، اين افراد بيشتر بكار گرفته شوند. امكان بازديد بيشتر روستاييان جنگل نشين از طرحهاي جنگلداري اجتماعي موفق به همراه كلاسهاي آموزشي ترويجي گام موثري بر توسعه جنگلهاست. پيشنهاد مي شود از روشهاي تلفيقي جنگل با كشاورزي (Agroforestry) موفق در ساير كشورها نظير Intercropping (كاشت درختان ميان محصولات زراعي)، Alley cropping (كاشت درخت به عنوان ديوار سبز و پرچين مزارع) و روشهاي تلفيقي جنگل با ساير بخشها همچون Agrosilvopastural (تلفيق جنگل، مرتع و كشاورزي)، Sylvopastutal (تلفيق جنگل و مرتع)، Enthoforestry (تلفيق جنگل با صنعت حشره داري) و غيره بهره بيشتري برده شود.

Our country's unique forest habitat with five Caspian (Hyrcanian), Zagros, Irano, Arsbarany and Gulf of Oman is in need to be protected and developed. But this is not achieved without taking into account environmental conditions and human communities governing them. Forest is one of the important natural resources of the country and it can be considered as infrastructure for economic and social development. Unfortunately, in recent years degradation of these resources has been happened more quickly. Livelihoods approach of foresters and livestock holders are major cause for forest degradation. The purpose of this article is to review factors affecting participation of villagers and local people in forest protection and development of our country forests. It is suggested tapping more of operations such as agroforestry, intercropping, alley cropping, agrosilvopastural, sylvopastutal,and enthoforestry.