نظام دانش و اطلاعات كشاورزي: عناصر، كاركردها و اثربخشي

Agricultural knowledge and information system: the components, functions and effectiveness

تجارب دهه هاي گذشته نشان داده است كه كنش گراني مانند سياست، تحقيق، توسعه فن آوري، ترويج و كشاورزان بايستي به عنوان يك نظام در نظر گرفته شوند. اين جهت گيري فكري منجر به ارائه ديدگاه نظام دانش و اطلاعات كشاورزي گرديده است. نظام دانش و اطلاعات كشاورزي را يكسري سازمان ها، افراد، پيوندها و تعاملات بين آنها در نظر مي گيرند كه در مديريت و بكارگيري فرآيندهايي همچون كسب، توليد، انتقال، تغيير، ذخيره، تلفيق، نشر و كاربرد دانش و اطلاعات كشاورزي دخالت داشته و بطور هم افزا براي حمايت از تصميم گيري، حل مسأله و نوآوري در خصوص كشاورزي با يكديگر كار مي كنند. نظام دانش و اطلاعات كشاورزي مشتمل بر كنش گراني با نقش هاي مكمل هم است كه در صورت ايفاي اين نقش هاي مكمل، نظام بسوي خود بهبودي پيش خواهد رفت. هر نظام دانش و اطلاعات كشاورزي براي انجام فعاليتهاي خود نيازمند فعاليت هماهنگ و منسجم كنش گران اصلي آن از طريق برقراري روابط رسمي و غيررسمي در شبكه اي از كنش گران است. با اين شرايط است كه اثربخشي نظام دانش و اطلاعات كشاورزي در نيل به اهداف خود در جهت توليد و مبادله اطلاعات و فن آوري هاي كشاورزي محقق مي گردد. وجود پيوندهايي قوي بين كنش گران در نظام دانش و اطلاعات كشاورزي جهت جريان اثربخش اطلاعات و فن آوري بين كنشگران آن ضرورتي انكارناپذير است. نوع و ماهيت پيوندها بين كنش گران فعال در اين نظام مستقيما بر اثربخشي نظام در توليد و انتقال اطلاعات تاثير مي گذارد. پيوند شامل هر نوع مبادله و همكاري است كه مي تواند بين كنشگران فعال در نظام دانش و اطلاعات كشاورزي ايجاد گردد. مفهوم پيوند دلالت دارد بر ارتباطات و روابط كاري ايجاد شده به منظور تماس منظم و توليد بهتر دانش بين دو يا چند كنشگر فردي و سازماني كه عموما هم اهداف مشتركي را دنبال مي كنند. پيوندهاي بين كنش گران نهادي اصلي در نظام دانش و اطلاعات كشاورزي به عنوان ضرورتي انكارناپذير جهت جريان اثر بخش فن آوري و اطلاعات بين تحقيق، ترويج و كشاورزان تشخيص داده شده است. جريان اطلاعات از ديگر عناصر ضروري اين نظام است. نظام دانش و اطلاعات كشاورزي شامل جريانات اطلاعاتي بالا به پايين و نيز پايين به بالا در فرآيندهاي پيوندي در آن است. پيوندهاي مختلف بين ذي نفعان نظام دانش و اطلاعات كشاورزي منجر به تسهيل فرآيند نشر نوآوري ها و جريان اطلاعات كشاورزي مي گردد. جريان اطلاعات از ضروريات كاركرد يكنواخت نظام هاي دانش و اطلاعات كشاورزي است. براي مطالعه اين جريانهاي اطلاعاتي رهيافتهايي وجود دارد كه از آن جمله مي توان به رهيافتهاي جستجوي اطلاعات، رهيافت تعامل اجتماعي، تحليل شبكه، تحقيق، توسعه و نشر و حل مسئله و پيوند اشاره نمود. اثر كل يك نظام دانش و اطلاعات كشاورزي بايستي بيش از مجموع اثرات بخش هاي تشكيل دهنده آن باشد. يكي از اهداف مهم در تحليل، طراحي و مديريت نظام هاي دانش و اطلاعات كشاورزي، افزايش هم افزايي اجزاء آن است. هم افزايي عبارت است از اينكه سهم تك تك كنشگران بيش از مجموع سهم آنان است، چراكه عناصر نظام يك كل را تشكيل مي دهند كه از مجموعه قسمتها بيشتر است. بر اين اساس تحقيق، ترويج، كشاورزان و ديگر كنش گران بيش از توده اي از بخش هاي مجزا مي باشند. هم افزايي نيازمند تفاوت كاركردي قائل شدن بين نقش هاي كنش گران و تلفيق اين نقش هاي متفاوت از طريق پيوندهاي كافي است. اين امر سبب مي شود تا كنش گران مختلف از طريق مكانيزم هاي پيوندي مناسب كه به آنها اجازه مبادله اطلاعات را مي دهد به ايفاي نقش هاي مكمل هم در نظام بپردازند. براي اينكه نظام دانش و اطلاعات كشاورزي اثربخش باشد، بايستي با درجه معيني از هم افزايي و با جريانهاي پيوسته اي از اطلاعات، دانش عمل نمايد. براي حفظ هم افزايي و جريان اطلاعات مورد نياز به پيوندها و مكانيزم هاي پيوندي قوي نياز است كه براي توليد فن آوري هاي مناسب و اثربخشي انتقال آنها ضروري است.

Experiences of past decades have shown that actors such as policy, research, technology development, extension and farmers should be considered as a system. This school of thought led to an emergence of agricultural knowledge and information system. Agricultural knowledge and information system is series of organizations, people, links and interactions among them which are in the management and application processes such as acquisition, production, transfer, change, storage, compilation, publication and application of agricultural knowledge and information involved and fully synergistic way to support decision making, problem solving and innovation on agricultural work together. The total impact of agricultural knowledge and information system should be more than its constituent parts' impacts. One of main objectives in analysis, design, and management of agricultural knowledge and information systems is increasing in synergy of its parts.