بررسي كارنامة ترجمه هاي يوسف خان اعتصام الملك

مطالعة تاريخ اجتماعي، سياسي و فرهنگي معاصر ايران در سدة اخير، با موضوع ترجمه پيوندي ناگسستني دارد؛البته در فرازهايي از تاريخ مزبور، ترجمه نقشي پررنگ تر از ساير عوامل ايفا مي كند.در بررسي تحولاتي كه منجر به شكل گيري انقلاب مشروطه و اتفاقات پس از آن مي شود، با شماري از مترجمان روبرو مي شويم كه با ترجمة آثاري از زبان هاي مختلف اعم از فرانسوي، انگليسي، تركي،عربي و...به تبيين اذهان عمومي پرداخته اند. از جملة اين مترجمان مي توان به يوسف خان اعتصام الملك اشاره كرد.ميرزا يوسف خان اعتصام الملك در خانواده اي از نجيب زادگان آشتيان به سال 1253 شمسي مقارن با 1291ق. در تبريز پا به عرصه ي وجود نهاد.فقه،اصول،منطق و كلام را چنانكه بايد و شايد آموخت و در خوش نويسي نيز گوي سبقت را در نگارش خطوط اربعه از استادان سلف خود ربود، پس از آن به فراگيري علوم حديثه نيز روي آورد.اين زمينه هاي مختلف علمي و هنري در نهايت او را به جانب فراگيري زبان هاي مختلف رهنمون ساخت. ماحصل تلاش وي در يادگيري زبان هاي مختلف به آموختن چندين زبان از جمله تركي اسلامبولي، فرانسه و عربي در حد كمال انجاميد. همين احاطه ي او بر زبان هاي مختلف، سبب شد تا وي را پيش از آنكه نويسنده ي قابلي قلمداد كنند، بعنوان مترجمي زبر دست بشناسند.نگاهي به كارنامة ترجمه هاي وي،اهميت كار او را دوچندان مي نماياند. نگارنده در مقالة حاضر بر آن است تا با مطالعة شماري از ترجمه هاي اعتصام الملك نظير تيره بختان،نمايشنامة خدعه و عشق و سفينة غواصه، ضمن بررسي ساختار ترجمه هاي وي،به جايگاه و اهميت آثار مزبور نيز بپردازد.