بررسي مسأله ي تعيين مرز بلوچستان به روايت سفرنامه ي سرپرسي سايكس

در اواخر قرن 13ق./19م. و اوايل قرن 14ق./ 20م. روس ها در بلوچستان ايران به جستجوهايي دست زدند و از آن پس، ديگر اروپاييان، به ويژه آلمان نيز به اين ناحيه علاقه مند شدند. با شكست ناپلئون از روسيه، دولت بريتانيا براي جلوگيري از حمله ي احتمالي روسيه به هندوستان درصدد برآمدند تا بخش هايي از شرق ايران را جدا كنند كه اين امر باعث شد قسمت اعظم بلوچستان از 1255 تا 1326ش./ 1839 تا 1947م. به طور رسمي يا غيررسمي زيرنظر دولت بريتانيا قرار گيرد. هدف آنها ايجاد منطقه اي امن و تحت نظارت خودشان در مرزهاي هندوستان بود. انگليس براي اجراي اين سياست ابتدا با انعقاد معاهده ي پاريس (1273ق./1856م.) افغانستان را از ايران جدا كرد و سپس در سال1870 م. طي كميسيوني با حضور نمايندگان دولت ايران و استان كلات، گلد اسميت را مأمور تحديد سرحدات بلوچستان كرد. گلد اسميت مرزهاي بين دو كشور را از خليج گواتر تا كوهك مشخص كرده و نقشه آن را پس از آنكه تكليف مرزهاي بلوچستان تعيين شد، به تصويب ناصرالدين شاه رساند. اين مقاله قصد بررسي حَكَميّت گلد اسميت و چگونگي مرزبندي او در روزگار قاجار از منظر سفرنامه ي سرپرسي سايكس را دارد.