پايش سدهاي انحرافي گامي در جهت افزايش تاب‌آوري در مديريت بحران شبكه‌هاي آبياري

آب؛ كالايي استراتژيك است كه نقش كانوني در توسعه اقتصادي و به‌ويژه بخش كشاورزي كشور دارد. سدهاي انحرافي؛ زيرساخت‌هاي بسيار مهمي هستند كه علاوه بر هدايت و تأمين آب مورد نياز شبكه‌هاي آبياري، وظيفه نگهداري و مديريت آن را در حوزه‌هاي پايين‌دست سدهاي تنظيمي و مخزني بر عهده دارند. پابرجائي (Robustness)؛ يكي از مهم‌ترين مؤلفه‌هايي است كه بر ويژگي‌هاي تاب‌آوري دلالت دارد. زماني يك سيستم از بعد پابرجائي در سطح بالائي است كه عوامل ايمني و محافظ در سيستم، نسبت به مخاطرات وجود داشته و سيستم از قابليت مناسبي براي تغيير در زنجيره تصميم‌گيري، برخوردار باشد. اين امر باعث مي‌شود كه آسيب در يك بخش با احتمال كمتري به ساير بخش‌ها گسترش يابد. پايش منظم و ارزيابي كيفيت زيرسامانه‌ها، قابليت اعتماد آن را تضمين خواهد كرد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد از يك سو سدهاي انحرافي در رده حياتي‌ترين تأسيسات در شبكه‌هاي آبياري مي‌باشند و از سويي ديگر از منظر دو شاخص ارتفاع و حجم مخزن، اين نوع از سدها در طبقه‌بندي سدها عموماً در رده سدهاي كوچك قرار مي‌گيرند. براين اساس در استانداردهاي موجود جهت پايش آن‌ها مكانيزم و فرآيند مشخصي تعيين نشده است. در اين تحقيق كه با روش توصيفي تحليلي و بر اساس تجربيات سال‌ها بهره‌برداري از شبكه‌هاي متعدد آبياري و زهكشي انجام شده است، از منظر اهميت و نقش سدهاي انحرافي در مديريت بحران در شبكه‌هاي آبياري و با توجه به خلأ موجود در استانداردهاي شبكه‌هاي آبياري، ضمن بررسي سدهاي انحرافي موجود در حوزه‌هاي شبكه‌هاي آبياري كرخه و شاوور و بررسي رده آن‌ها از منظر عواقب شكست، نسبت به طراحي و پيشنهاد برنامه پايش سدهاي انحرافي با هدف افزايش تاب‌آوري شبكه‌هاي آبياري پايين‌دست اقدام شده است.