بررسي نقش اسب در فرهنگ و ادوار مختلف ايران باستان و بازتاب آن در آثار هنرمندان ايراني

اسب جانوري آريائي است كه آن را نمادي از نجابت و زيبايي ذكر نمودهاند. يكي از پر نقشترين حيوانات اهلي در دنياي اساطير ايران باستان به شمار ميآيد. ايران باستان همان گونه كه براي خويش و خانواده خود از اهورامزدا نيكي طلب ميكردند براي اسب خود نيز نيرومندي ميخواستند. در اوستا از اسب به عنوان يكي از برگزيدهترين حيوانات نام برده شده و حتي براي معالجه و خوب نگاهداري از آن نيز دستوراتي آمده است و اين نشانهاي از پاكي، اصالت و اهميتي است كه در فرهنگ ايراني براي اين حيوان قائل بودند. دوران هخامنشي در تلاشي نسبتاً موفق، نمايشي واقعگرايانهاي از اين حيوان است. در اين دوران، اسب از تفكرات اساطيري دور و به عنوان حيواني كاربردي و دوست داشتني نزد پادشاهان هخامنشي تبديل شده است. اين تغيير در روند تفكر مردمان پيشين را ميتوان در هنر آنان نيز مشاهده كرد. به طور كلي نگاره اسب در تاريخ فرهنگ و هنر ايران به ويژه نگارگري و نقاشي ايراني، جايگاه ممتاز و شايسته داشته است. امروزه نيز ما شاهد هنرمنديهاي زيبايي از نگاره اسب در آثار هنرمنداني چون محمود فرشچيان كه در مضامين مختلفي تجلي يافته، هستيم. اما وجه تفاوت و تمايز نقش آن دركارهاي وي علاوه بر كاركردهاي دورههاي گذشته و بازآفريني آثار، حضور نمادين، روانشناسانه و بيان هنري ويژه و كم نظير اين حيوان ميباشد. اسب در اين بخش از آثار، رها از هر كاركرد، منفعت و غايت، نشانه و نماد هواي نفس، سركشي، تزكيه، آزادي، تعالي و عميقترين معاني نهفته در وجود آدمي است، كه كمتر در آثار گذشتگان ديده شده است.