نقش قلعه فلك الافلاك در شكل گيري شهر تاريخي خرم آباد

سرزمين لرستان از قديم‌ترين مراكز تمدن ايران است و شهر خرم آباد يكي از كانونهاي قديمي تمدن ايراني و ايراني – اسلامي محسوب مي گردد كه مانند هر شهر قديمي ديگركشور مراحل توسعه و شكل گيري ويژه و متفاوتي را گذرانيده است. بررسي روند و توسعه ادواري شهر خرم آباد و تعيين هسته و ساختار اوليه شكل گيري شهر با استفاده از مطالعه و شناخت وضع موجود، تجزيه و تحليل داده ها بر اساس ارائه تصاوير و نقشه ها از اهداف اين پژوهش مي باشد. شكل گيري شهر خرم آباد و هسـته اوليـه آن در غـرب رودخانـه ( سال 508 هجري قمري ) و در حاشيه غربي قلعه فلك الافلاك بوجود آمد و اين شهر در دوره ايلغان مغول به كلي منهدم مي گردد و در زمان دولت صفوي شهر محل استقرار والي لرستان بر پايه هاي ساختار گذشته روبه شكوفايي مي گذارد و در دوره قاجار عليرغم فقدان سازمان ديواني و دولتي مسلط، فروپاشي تاسيسات و تجهيزات زير ساختي در سطح منطقه و كشور و تسلط جامعه ايلي خرم آباد جايگاه خود را به عنوان محل مبادله بين ايلات حفظ مي كند. در انتخاب محل ساخت شهر به مسائل همه جانبه اي از جمله واقع شدن بين شاهراهها و مسيرهاي ارتباطي تمدني، اعتبار بازرگاني داشتن، مركزيت داشتن نسبت به كل منطقه، سيل گير نبودن، سخت بودن زمين آن، ضد زلزله بودن، استفاده ار عنصر رودخانه و چندين عامل ديگرميتوان اشاره نمود. محلات بازار و درب دلاكان، بعنوان هسته ي توسعه شهري در زمان پهلوي مطرح شدند. الگوهاي معماري بافت تاريخي شهر خرم آباد با توجه به اقليم، تپوگرافي منطقه، مسائل سياسي، حكومتي و فرهنگي، بناها غالبأ برون گرا يا نيمه برون گرا و با تركيب حياط مركزي و جهت ساختماني شمالي جنوبي با كوچه هاي موازي يا پيچ در پيچ و نامنظم بخشي از نتايج اين تحقيق مي باشند.