اثر فرسايش سازندهاي قرمز نئوژن (Neogene Red Beds) بر ويژگي بافتي خاك منطقه قره شاهوردي در جنوب شرق فاروج (استان خراسان شمالي)

Erosional Effect of Neogene Red Bed Formations on Soil Texture in Qare-shahverdi Region South East Farouj (North Khorasan Province)

خاك يكي از اجزاي مهم سازنده ي محيط زيست مي باشدكه علاوه بر اهميت ويژه آن در كشاورزي مي تواند بر ايجاد، تثبيت و انتقال آلودگي ها در محيط نيز تأثير گذار باشد. تشكيل و تكامل خاك ها در مناطق خشك و نيمه خشك تحت تأثير سازند هاي زمين شناسي و فرآيندهاي ژئومورفولوژي منطقه مي باشد. كميت و كيفيت خاك‌هاي حاصل از سنگ‌هاي مختلف اعم از سنگهاي آذرين، رسوبي و دگرگوني به كاني‌هاي تشكيل دهنده سنگ، آب وهوا و عوامل ژئومورفيك بستگي دارد (پاولس و همكاران، 1992). تفاوت در ويژگي هاي مورفولوژيكي، فيزيكي و ژئوشيميايي خاك ها، منعكس كننده تفاوت در تركيب شيميايي سنگ مادري است (Irmak et al., 2007). رسوبات آواري قرمز رنگ نئوژن (Neogene Red Beds) به عنوان مواد مادري با حساسيت زياد نسبت به فرسايش و منشأ توليد خاك محسوب مي شوند (Sheklabadi, 2000). ويژگي بارز اين لايه هاي سنگي قرمز رنگ وجود مقادير فراوان سيلت و رس در آنها است كه فرسايش پذيري زياد آن ها را موجب شده است (Mahmoodi et al., 2006) . نوع بافت خاك كه با درصد نسبي ذرات شن، سيلت و رس تعيين مي شود منعكس كننده بسياري از خصوصيات خاك نظير نفوذپذيري، ظرفيت نگهداري رطوبت، CEC، مواد آلي و رفتار خاك در مقابل شخم و ديگر ويژگي ها از جمله فرسايش پذيري خاك مي باشد. فرسايش پذيري خاك از ديدگاه ژئومورفولوژي بسيار مهم بوده (خطيبي و كرمي، 1390) و گاه مي تواند ناشي از ويژگي هاي سنگ مادري باشد (Cosby et al., 1984). به همين دليل با توجه به اهميت بافت خاك در اين مطالعه به بررسي و تجزيه و تحليل عوامل موثر بر روي بافت خاك منطقه مورد مطالعه مي پردازيم. هدف اصلي اين مطالعه تعيين بافت خاك و رابطه آن با ليتولوژي غالب در منطقه و همچنين پديده هاي فرسايشي و ژئومورفيك موجود در منطقه شرق فاروج است.