استخراج شاخص گراديان طولي آبراهه مبني بر DEMبراي ارزيابي اثرات تكتونيك (مطالعه موردي: دردوي سنگان خواف)

مدل‌هاي رقومي ارتفاع (DEMs) كه حاصل جمع‌آوري داده‌هاي ارتفاعي به روش‌هاي سنجش از دور است، طيّ دهه‌هاي اخير كاربرد وسيعي در ژئومورفولوژي و ساير علوم زمين داشته و به كمك الگوريتم‌هاي رايانه اي همچنان رو به توسعه هستند (نداف،1390). مدل هاي رقومي ارتفاع باعث شناخت بيشتر از الگوهاي رودخانه‎اي شده است. اصطلاح مورفوتكتونيكي بيان كننده ارتباط بين ژئومورفولوژي و تكتونيك بوده و در بسياري از موارد مورفوتكتونيك، برابر تكتونيك ژئومورفولوژي در نظر گرفته مي شود. رودخانه ها نسبت به حركات تكتونيكي حساس هستند و رابطه نزديكي بين لندفرم هاي رودخانه اي و حركات تكتونيكي وجود دارد. از اين رو شاخص هاي ژئومورفيك به عنوان ابزاري براي مشخص كردن ساختارهاي فعال اين حركات به كار مي روند. شاخص هاي ژئومورفيكي در ارزيابي فعاليت هاي تكتونيكي ابزاري مفيد و قابل اطمينان هستند زيرا از روي آنها مي توان نواحي اي را كه در گذشته فعاليت هاي سريع و يا حتي كند تكتونيكي را پشت سر گذاشته اند، به راحتي شناسايي نمود (راميز هررا : 1998). با شناسايي اثر فعاليت هاي تكتونيكي بر روي سيستم هاي رودخانه اي به ارزش رودخانه ها در مطالعة فعاليت هاي تكتونيكي پي برده شده است؛ بنابراين براي درك بهتر از ميزان فعاليت تكتونيكي منطقه مي توان ژئومورفولوژي رودخانه و تكتونيك را با هم ادغام نمود(Keller Pinter, 2002). در واقع شاخص هاي ژئومورفيك به عنوان يكي از ابزار هاي اساسي براي پي بردن به وضعيت و ميزان تاثير فعاليت هاي تكتونيكي در سطح زمين مي باشند.در ميان شاخص هاي ژئومورفومتريك، شاخص گراديان طولي جريان (SL) براي توصيف سيستم هاي رودخانه اي در ارتباط با حركات تكتونيكي مورد استفاده قرار گرفته است. شاخص گراديان طولي آبراهه SL توسط هك (1973) در مطالعه نقش مقاومت سنگ در آبراهه هاي كوهستان هاي آپالاشي جنوب شرق ايالات متحدهآمريكا تعريف شد .(Hamdouni, 2008) استفاده رايج از شاخص SL براي ارزيابي اثر مقاومت سنگ شناسي بر روي تكامل چشم انداز يا براي ارزيابي تجديد جواني چشم انداز بواسطه پايين رفتن سطح اساس يا بالا آمدگي سطح مي باشد(Troiani Della Seta, 2008). هدف از اين مقاله استخراج شاخص گراديان طولي آبراهه و منحني هيپسومتري مبتني بر DEM به منظور بررسي وضعيت فعاليت تكتونيكي در منطقه مورد مطالعه مي باشد.