شواهد ژئومورفولوژيكي زمين ساخت فعال در حوضه آبخيز دره درام(استان زنجان)

Neotectonic activities witness in Darram valley (Zanjan province)

دره¬ درام با مساحتي درحدود 166 كيلومترمربع درشهرستان طارم(استان زنجان)قرار دارد و رود اصلي سياهورود(درام) از آن عبور كرده و به قزل اوزن مي ريزد. هدف از اين مطالعه بررسي فعاليتهاي زمين ساخت جديد با استفاده از روشهاي ژئومورفولوژي است. براي اين منظور ابتدا داده هاي توپوگرافي در محيط arc Gis تبديل به نقشهDam گرديد. با استفاده از اين نقشه شاخصهاي ژئومورفيك نظير نسبت پهناي كف درّه به ارتفاع آن، شاخص گراديان رودخانه، ميزان پيچ و خم رودخانه، شاخص شكل حوضه، شاخص عدم تقارن، منحني هيپسومتري و انتگرال هيپسومتري براي آگاهي از فعال بودن نيروهاي تكتونيكي محاسبه گرديد. بر اساس اين تحقيق شاخص گراديان رودخانه(SL)در 5 زير حوضه¬ اين دره بين 275 تا 647 محاسبه شده است و متوسط اين شاخص براي آبراهه اصلي برابر 454 است.زير حوضه¬ 5(شرق دره) از بيشترين مقدار SL بيشتري برخوردار است كه اين امر بعلت بالا بودن فعاليت تكتونيكي در اين بخش و همچنين برخورداري از سنگهاي مقاوم و سخت مي باشد. ميزان سينوزيته رودخانه(S) در 5 زير حوضه¬ دره¬ درام از 8/0 در حوضه¬ 4 تا 1/1 در حوضه¬ 3 بدست آمده، و ميانگين شاخص مورد نظر در دره اصلي برابر 02/1 مي باشد. شاخص عدم تقارن(AF) در حوضه دره درام 6/44 بدست آمده است كه نشان دهنده كج شدگي حوضه به طرف راست مي باشد و بيانگر فرسايش زياد در طرف چپ رودخانه است. منحني هيپسومتري حوضه از نوع محدب است و انتگرال هيپسومتريك در حوضه درام (61/0) مي باشد كه دال بر وجود پستي، بلندي و توپوگرافي بالا نسبت به ميانگين حوضه زهكشي است و نشاندهنده جوان بودن حوضه از نظر ژئومورفولوژي مي باشد. نسبت پهناي كف دره به ارتفاع (VF)2/0 بدست آمده كه نشان دهنده¬ فعاليتهاي نو زمين ساخت و تكتونيك فعال در دره است. به طور كلي بررسي شاخصها و پارامترهاي فوق نشان دهنده اين مطلب است كه منطقۀ مورد مطالعه از نظر تكتونيكي به حالت تعادل نرسيده و نيروهاي دروني و زمين ساختي هنوز هم در تحوّل مورفولوژي منطقه نقش بسزائي دارند، بازديدهاي ميداني صورت گرفته از دره درام نيز مؤيد همين مطلب است.