ارائه مدلي كارآ در برآورد جريان رودخانه با استفاده از سيستم استنتاج فازي، مطالعه موردي رودخانه باباامان بجنورد

برآورد جريان رودخانه و دبي آن در شرايط سيلابي شدن در هر منطقه و حوزه آبريز به عنوان يكي از عوامل مهم و اثر گذار بر مديريت بحران و حتي برنامه ريزي و مديريت ريسك به حساب مي آيد. در اين پژوهش بررسي لازم جهت پيش بيني دبي متوسط روزانه و دبي حداكثري رودخانه در شرايط سيلابي شدن در رودخانه باباامان بجنورد كه خروجي نهايي محدوده شهر بجنورد با سرشاخه هاي متعدد مناطق چناران، بازخانه، بش قارداش، حميد و ساير سرچشمه هاي روانآبي منتهي به باباامان مي باشد، از سيستم استنتاج فازي (FIS) استفاده شد. در ابتدا متغيرهاي موثر بر پيش بيني جريان رودخانه تعيين شدند و سپس جهت پردازش داده هاي ورودي از آزمون هاي مختلف در نرم افزار SPSS استفاده شد. در ادامه روش پيش بيني جريان روزانه و برآورد دبي رودخانه با سيستم استنتاج فازي و توسط دو مدل وابسته به دما و مستقل از دما انجام شد ، اين فرايند به صورت تفكيك ماهانه انجام شد. در بررسي با استفاده از شاخص هاي محاسباتي مشاهده مي شود كه نتايج مدل M2 (مدل مستقل از متغير دما) دربيشتر ماه ها دقيق تر از مدل M1 (مدل وابسته به متغير دما) است . اما نتايج ماه هاي آذر و خرداد عكس اين واقعيت را نشان مي دهد . به طوري كه نتايج مدل M1 در اين دو ماه افزايش قابل توجهي داشته و از نظر هر دو شاخص ناش- ساتكلف ( 917/0 و 871/0 در ماه هاي آذر و خرداد در دوره آزمون ) و ريشه ميانگين مربعات خطا ( 096/0 و 093/0 در ماه هاي آذر و خرداد در دوره آزمون ) از مدل M2 دقيق تر است. اين موضوع بيانگر آنست كه دما تنها در اين دو ماه در پيش بيني جريان روزانه موثر است. اين موضوع را مي توان ناشي از تاثير اين پارامتر در روند ذوب برف در خرداد و يا تاثير آن بر رژيم بارش در اين ماه ها دانست.در بخش پاياني ، نتايج مدل فازي و رگرسيون خطي در ماه هاي اسفند و ارديبهشت مقايسه شده اند ارزيابي هاي حاصل شده اين است كه سيستم استنتاج فازي بخوبي قادر به پيش بيني جريان و شرايط سيلابي شدن رودخانه بوده و اين مدل مقادير خروجي را با دقت بيشتري نسبت به مدل رگرسيون خطي برآورد كرده است و در مقايسه با ساير روش ها مناسب تر است. لذا سيستم استنتاج فازي با مدل ارائه شده مي تواند بعنوان روشي دقيق و كارآ در پيش بيني جريان رودخانه و سيلابي شدن آن به كار برده شود.