تحول تاريخي مفهوم ضرر و ضرار از ديدگاه قرآن و فقه

قاعده لاضرر يكي از مهم‌ترين قواعد فقهي است كه بحث‌هاي فراواني پيرامون معنا و كاربرد آن صورت گرفته است. يكي از مسائلي كه كمتر به آن پرداخته شده است مفهوم دقيق ضرر و ضرار است. بررسي واژگان ضرر و ضرار در قرآن كريم، احاديث و نيز اقوال فقها اين مطلب را روشن مي‌نمايد كه آيا اين دو واژه در يك سير تاريخي، تحول معنايي داشته‌اند يا خير؟ با بررسي دقيق تر مي توان به اين نتيجه رسيد كه در قرآن كريم ميان ضرر و ضرار تفاوت وجود داشته است و مفهوم نخست براي زيان هاي مالي و ديگري براي زيان هاي معنوي به كار رفته است. از سوي ديگر ضرر همواره معنايي عرفي داشته است. بنابر تحولات جوامع انساني معناي ضرر نيز از عرصه محدود نقص در اموال به گستره صدمات روحي و معنوي رسيده است.