بررسي نمادهاي عددي در نقوشِ هندسيِ كاشي هاي مسجد حكيم اصفهان براساس انديشه هاي اخوان الصفا

اخوان‌الصفا گروهي دانشمند و فيلسوف متعلق به قرن چهارم هجري بودند كه خلقت را بر پايه نظام عددي استوار مي-دانستند، يعني خلقت موجوداتِ عالم ماده، از مصدر احديّت در نظام اعداد رخ مي نمايد. از سويي الگوهاي الهام ‌بخشي كه زينت‌بخش معماري بناها در هنر اسلامي هستند، نشان از غلبه‌ رياضيات و هندسه دارند كه مشخصاً از اعداد برآمده اند. پژوهش حاضر بر مبناي اين فرضيه صورت گرفته است كه مي توان نشانه هاي افكار و نظريات عدديِ اخوان را در ميانِ نقوش هندسي كاشي كاري‌هاي مسجد حكيم يافت. اين مسجد از جمله بناهايي است كه در دوره اوج هنر اسلامي در ايران (عهد صفوي)، ساخته شده‌است. جامعه آماري در اين تحقيق نقوش هندسيِ كاشي كاري هاي اين مسجد است و از نقوش شمسه زيرِ گنبدِ محراب اصلي و لچك هاي سه ايوان مسجد به عنوان نمونه هاي بررسيِ نقوش و تعداد آنها و اينكه نماد چه اعدادي هستند استفاده شده است. روش پژوهش در اين تحقيق توصيفي-تحليلي همراه با مطالعات ميداني است. نهايتاً با تجزيه و تحليل نقوش، بررسي ميزان فراواني آنها و ارتباطشان با اعداد خاص در علم اعداد و نمادشناسي، اين نتيجه حاصل گرديد كه نقوش هندسي كاشي كاري هاي مسجد حكيم اصفهان در تطبيق كامل با معاني نمادينِ اعداد مذكور در تفكرات اخوان الصفا هستند و بيشترين تعبير آنها مربوط به يگانگي خداوند و هماهنگي مطلق آسمان و زمين است و عدد پنج كه پركاربردترين عدد در اين نقوش است، در تفكر اخوان زيربناي دين اسلام مي باشد.