غربالگري اكوتيپ‌هاي يونجه و اصلاح رقم سنتتيك متحمل به تنش شوري

يونجه تنها گياه علوفه‌اي است كه سابقه كاشت آن به قبل از ثبت تاريخ باز ميگردد و از اولين‌ نيام‌داراني‌ است‌ كه‌ به عنوان‌ علوفه‌ براي‌ حيوانات‌ كشت‌ مي‌شود. مبدأ اصلي يونجه جنوب غربي آسيا و به ويژه منطقه ايران است. شواهد حاصل از تحقيقات باستان شناسي نشان مي‌دهد كه يونجه براي اولين بار در 2000 سال قبل از ميلاد در ايران، تركمنستان و قفقاز و سپس در سال 700 قبل از ميلاد در بابل قديم كشت شده است. يونجه‌ مهم‌ترين منبع‌ پروتئين‌ براي‌ حيوانات نشخوار كننده‌ است و براي تهيه مكمل‌هاي غذايي، جوانه يونجه، مصارف دارويي و توليد سوخت زيستي استفاده مي‌شود. به منظور گزينش ارقام متحمل به تنش شوري و توليد رقم سنتتيك، آزمايشي با غربالگري در شرايط گلخانه و ارزيابي در مزرعه با آب و خاك شور در دشت تبريز اجرا شد. در اين بررسي ابتدا اكوتيپ‌هاي اميدبخش از نظر تحمل به تنش شوري در شرايط گلخانه غربالگري شدند و از بين آنها پنج اكوتيپ برتر تعيين شدند. تعدادي ژنوتيپ‌ از اكوتيپ‌هاي برتر گزينش شدند و به يك مزرعه ايزوله منتقل شدند و با پلي‌كراس آنها يك واريته سنتتيك نوليد شد. ارقام ساتلو، بافتان، خواجه، الهرد، قره يونجه و واريته سنتتيك توليد شده به همراه رقم شاهد در شرايط مزرعه‌اي مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه بين ارقام مورد بررسي و همچنين بين سال‌هاي آزمايش اختلاف معني‌دار در سطح احتمال يك درصد وجود دارد ولي ساير منابع تغيير از جمله اثر متقابل سال × اكوتيپ غير معني‌دار بود. بيشترين و كمترين عملكرد علوفه در آزمايش در طي 3 سال به ترتيب متعلق به رقم سنتتيك و رقم شاهد بود. عملكرد علوفه رقم سنتتيك نسبت به ساير ارقام نيز در سطح احتمال 1% معني‌دار بود و مقادير اين دو گروه به ترتيب برابر 3/ 1682 و 7/ 757 گرم بود ولي اين دو گروه از نظر ارتفاع اختلاف معني‌دار نداشتند. نتايج اين آزمايش نشان داد رقم سنتتيك نسبت به ارقام منتخب مورد بررسي در اين آزمايش و همچنين رقم شاهد از نظر عملكرد علوفه و ارتفاع برتري مطلق دارد.