ارزيابي اثر تراكم و كارنده ها بر عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت گندم نان رقم رزين در منطقه تركمنچاي

گندم به جهت اينكه قوت غالب اكثر جوامع بشري مي باشد در كشور ما نيز به عنوان تأمين كننده اصلي نياز غذائي اهميت آن به عنوان يك گياه استراتژيك بر همگان آشكار است بطوري كه حدود 2/ 6 ميليون هكتار از اراضي قابل كشت را به خود اختصاص داده است. با توجه به اقليم ايران حاصل خيزي زمين هاي كشاورزي متفاوت و سيستم هاي كاشت انتخابي مبني بر استفاده از ادوات مورد نياز كاشت گندم در بسياري موارد علمي و بر پايه تحقيقات محققين در اين زمينه نبوده و تراكم اعمال شده در كشت گندم متناسب با خاك و كارنده آن و رقم گندم نيست. اين پژوهش به منظور بررسي اثر كارنده هاي مختلف و ميزان بذر بر عملكرد گندم نان رقم زرين، آزمايشي در منطقه تركمانچاي در سال زراعي 90-1389 اجرا شد. آزمايش با استفاده از طرح آماري كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كاملاً تصادفي در سه تكرار اجرا شد. چهار سيستم كارنده (رفرم، همداني ، خطي كار فاروئر غلطكي و خطي كار فاروئر بدون غلطكي ) در كرت هاي اصلي و پنج سطح ميزان بذر مصرفي (80 ، 110 ، 140، 170و 200 كيلوگرم در هكتار) در كرت هاي فرعي قرار داده شد. پس از برداشت در مرحله رسيدگي فيزيولوژيك، تعداد 10 بوته بطور تصادفي از رديف هاي مياني هر كرت انتخاب و نسبت به برآورد صفات مرتبط با اجزاي عملكرد اقدام گرديد. البته عملكرد دانه و بعد از برداشت دستي از 4 /5 متر مربع وسط كرت ها بدست آمد (ارتفاع گياه در مرحله دانه بندي اندازه گيري شد). نتايج نشان داد كه اثر كارنده هاي مختلف و تراكم بوته بر عملكرد دانه در سطح احتمال 1% معني دار است و سيستم كاشت فاروئر غلطكي با تراكم 350 بذر در متر مربع، بيشترين ميانگين عملكرد دانه با مقدار40 / 8881 كيلوگرم در هكتار و در خطي كار همداني با ميزان بذر مصرفي 200 كيلوگرم در هكتار (500 بذر در متر مربع) عملكرد دانه با مقدار 77 / 5301 كيلوگرم در هكتار بدست آمد. بيشترين عملكرد بيولوژيك به مقدار 20145.99 كيلوگرم در هكتار در تيمار استفاده از كارنده فاروئر غلطكي به همراه تراكم بذر 350 بوته در متر مربع توليد شده است و نيز كمترين بيوماس توليدي مربوط به اثر متقابل فاروئر بدون غلطك در تراكم بذر 500 بوته در متر مربع 14992.51 كيلوگرم در هكتار بود. به نظر مي رسد پايين بودن عملكرد بيولوژيك در تراكم 500 بوته نسبت به 200 بوته در متر مربع مربوط به ورس رقم زرين در تراكم 500 بوده است. اثر تراكم بذر بر شاخص برداشت در سطح احتمال 5 درصد معني دار مي باشد اما اثر كارنده هاي مختلف و نيز اثر متقابل اين دو فاكتور معني دار نبود. بيشترين و كمترين شاخص برداشت به ميزان 11 / 45 درصد در تراكم 350 بوته در متر مربع(140 كيلوگرم بذر در هكتار) بدست آمد. كمترين شاخص برداشت نيز به ميزان 2 /36 درصد در تراكم 500 بوته در متر مربع(200 كيلوگرم بذر در هكتار) بدست آمد. در استفاده از كارنده هاي مختلف و ميزان بذر مصرفي متفاوت تعداد سنبله در واحد سطح و تعداد دانه در واحد سطح و شاخص برداشت دانه با عملكرد دانه همبستگي مثبت دارد به طوري كه روند افزايشي و كاهشي اين دو اجزاء عملكرد ارتباط مستقيم با عملكرد كل دانه دارد و همچنين عملكرد بيو لوژيك ارتباط مستقيم با عملكرد دانه دارد. وزن هزار دانه معمولا با افزايش تراكم (تراكم هاي بالا) كاهش يافته ولي داراي روند خاصي نمي باشد.