تحليل تطبيقي ويژگي هاي مهاجران در سكونتگاه هاي غير رسمي (مطالعه موردي: شهرهاي بيرجند و اراك)

سكونتگاههاي غيررسمي يكي از جلوه هاي بارز ناپايداري شهري هستند كه در شكل گيري آنها، مهاجرت هاي روستاشهري نقشي اساسي دارند. هدف اين نوشتار، تحليلي است از ويژگي هاي ساكنين سكونتگاه هاي غيررسمي با تأكيد بر مهاجرين ساكن در اين سكونت گاه ها. بر اين اساس در جهت يك مطالعه تطبيقي، شهرهاي اراك و بيرجند به عنوان نمونه مور دي انتخاب گرديدند. روش تحقيق مبتني بر استفاده از روش هاي اسنادي و پيمايشي بوده است. حجم نمونه براي شهرهاي مورد مطالعه بر اساس فرمول كوكران به ترتيب 374 نمونه براي اراك و 363 نمونه براي شهر بيرجند است كه به نسبت جمعيت هر يك از محلات در بين خانوارهاي آنها توزيع شده است. واحد تحليل تحقيق نيز خانوارهاي ساكن در سكونتگا ه هاي غيررسمي است كه مجموعاً برابر با 21364 خانوار است. يافته هاي تحقيق حاكي از اين است كه مهاجرت هاي روستاشهري نقشي اساسي در شكل گيري سكونتگاههاي غيررسمي دارند؛ به گونه اي كه در سكونتگاه هاي غيرر سمي شهر اراك بيش از 65 درصد و در سكونتگاه هاي غيررسمي شهر بيرجند بيش از 85 درصد مهاجران داراي منشأ روستايي بوده اند. مهم ترين عامل مهاجرت زا در سكونتگا ه هاي غيررسمي شهرهاي مورد مطالعه، اشتغال و دستيابي به كار و درآمد بيشتر بوده است و در اين ميان ساير عوام ل همانند دستابي به امكانات رفاهي بيشتر، بهره گيري از امكانات آموزشي و تحصيل، خشكسالي و مخاطرات طبيعي و ... نسبت به عامل نخست اهميت كمتري داشته اند. فصلي نبودن مهاجرت ها به سكونتگاه هاي غيررسمي در شهرهاي مورد مطالعه و قدمت بالاي سكونت ساكنان در بخش عمده اي از آنها، زمينه مناسبي را براي بهسازي و ساماندهي اين محلات فراهم مي كند. چرا كه احساس مالكيت و تعلق ساكنان به محل زندگي خود زمينه ساز بهبود وضعيت محيط زيست آنها را با هزينه هاي به مراتب كمتر فراهم خواهد ساخت و نهايت اينكه، پايين بودن نرخ باسوادي در ميان مهاجران نسبت به ساكنان غيرمهاجر و شهروندان شهر اصلي، گوياي اختلافات در خواست ها و نيازهاي فرهنگي، اجتماعي، كالبدي و ... ميان آنها با ديگران خواهد بود. لذا ضروري است با اتخاذ تمهيداتي در راستاي كاهش سطح اختلاف فرهنگي آنان با ديگر شهروندان قدم برداشت تا بتوان اميدوار بود كه نه تنها در وضعيت كنوني از شهرونداني نسبتاً آگاه نسبت به حقوق و وظايف خود برخوردار هستيم، بلكه در آينده نيز فرزنداني كه در اين خانواد هها تربيت مي شوند، شهرونداني فعال و مشارك تجو و مشاركت خواه خواهند بود.