اثر آنيون‌هاي ارتوفسفات و نيترات بر ويژگي‌هاي جذب روي در تعدادي از خاك‌هاي آهكي

The effect of the orthophosphate and nitrate anions on Zn adsorption in some calcareous soils

روي يكي از عناصر ضروري براي گياهان و حيوانات است. جذب روي بر سطوح ذرات خاك از مهم‌ترين عوامل كنترل‌كننده قابليت‌ استفاده آن براي گياهان است كه مي‌تواند تحت تأثير حضور آنيون‌هاي مختلف قرارگيرد. تحقيق حاضر به‌منظور بررسي اثر آنيون‌هاي ارتوفسفات و نيترات بر جذب روي در پنج نمونه خاك‌ آهكي استان چهارمحال و بختياري صورت گرفت. به‌منظور بررسي جذب روي، محلول‌هاي حاوي غلظت‌‌هاي 25 تا 200 ميلي‌گرم در ليتر روي از منبع ZnSO4 كه در محلول‌هاي زمينه KNO3 و KH2PO4 (غلظت الكتروليت‌ها 50 ميلي‌مولار) تهيه شده‌ بود به نمونه‌ها اضافه شد. شكل غير‌خطي معادلات لانگموير و فروندليچ براي بررسي جذب روي برازش داده شد. طبق نتايج بدست آمده، مدل فروندليچ با داشتن ضريب تبيين (R2) بيشتر به‌عنوان بهترين مدل انتخاب شد. ضريب توزيع (kf) در معادله فروندليچ، در حضور نيترات بيشتر از ارتوفسفات بود. بنابراين روي اضافه شده به خاك در حضور نيترات تمايل بيشتري به قرارگيري برروي سطوح جامد را داشت و در حضور ارتوفسفات بيشتر در محلول باقي مي‌ماند. همچنين شدت جذب (n) روي در حضور ارتوفسفات بيشتر از نيترات بود. بنابراين روي در حضور ارتوفسفات با انرژي بيشتر روي سطوح جامد قرار مي‌گيرد.

Zinc (Zn) is one of the essential elements for plants and animals. Adsorption of Zn on the surfaces of the soil particles is the most important factors controlling its availability for plants. Adsorption of Zn can be affected by the presence of different anions. This study was conducted to determine the effect of orthophosphate and nitrate anions on Zn adsorption in 5 calcareous soils in Chaharmahal –va- Bakhtiari Province. To study the adsorption of Zn the soil samples were equilibrated with solutions containing of 25 to 200 mg/l of ZnSO4 in KNO3 and KH2PO4 backgrounds (electrolyte concentration of 50 mM). The nonlinear Langmuir and Freundlich models were fitted on data. According to the results, the Freundlich model had higher coefficient of determination (R2) compared to the Langmuir model. In the presence of nitrates the distribution coefficient (kf) in the Freundlich equation, was higher than orthophosphate anion. Therefore, in the presence of nitrate, Zn tends to adsorbs on solid surfaces while in the presence of orthophosphate remains in solution. The Zn adsorption intensity (n) in the presence of orthophosphate was higher than nitrate. Therefore, in the electrolyte contains orthophosphate Zn adsorbed on the solid surfaces with high energy.