رويكرد تربيت معلم در گفتمان پيشرفت اسلامي

ازآنجاكه انسان سازنده همه تحولات عرصه‎هاي اجتماعي است و پرورش انسان مقدمه ايجاد هر تغييري در جوامع است، در گفتمان پيشرفت اسلامي، نگاه به تعليم‎و‎تربيت به‎گونه‎اي است كه با طراحي و استقرار نظام آموزشي جامعي، يادگيري را به فرآيندي مستمر از تولد تا مرگ تبديل مي‎نمايد و نقش هر نهادي را در اين فرآيند مشخص مي‎كند. خانواده، مدرسه، دانشگاه، حوزه علميه، صدا و سيما و رسانه‎ها، اماكن مذهبي و مساجد، بازار، جامعه و… با درك وظيفه خود در اين سيستم يكپارچه به ايفاي نقش مي‎پردازند. در اين سيستم، الگويي تلفيقي مشتمل بر آموزش، تربيت، پژوهش و مهارت به‎صورت همزمان در همه رده‎هاي تحصيلي حاكم است و درنتيجه، الگوي آموزشي حافظه‎مدار فعلي با الگوي مبتني بر يادگيري دانش به همراه تربيت انسان‎ها و پرورش مهارت‎ها و پژوهش جايگزين مي‎شود. غايت نظام تربيتي اسلام، تعالي انسان‎ها، تربيت ديني، تربيت شايستگان و نخبگان و تعليم كاربردها و نيازهاي واقعي زندگي اجتماعي به افراد است. در اين راه لازم است فرآيند تعليم‎و‎تربيت به تمام ساحت‎ها از جمله تعليم‎و‎تربيت اعتقادي، عبادي و اخلاقي، تعليم‎و‎تربيت علمي ‎و فناورانه، تعليم‎و‎تربيت اقتصادي و حرفه‎اي، تعليم‎و‎تربيت اجتماعي و سياسي، تعليم‎و‎تربيت زيستي و بدني و تعليم‎و‎تربيت زيباشناختي و هنري تسري يابد. در همين رابطه در عصر حاضر، همانند اعصار گذشته، به نقش و جايگاه معلم در عرصه تعليم‌وتربيت تأكيد زيادي مي‏شود. در سيستم هاي آموزشي، افراد زيادي مشغول به كارند و فعاليت هاي آنها بطور مستقيم يا غير مستقيم در تربيت دانش آموزان و يا دانشجويان مؤثر است اما در اين ميان، نقش معلمان و اساتيد و دانشگاهها از ديگر افراد بسيار برجسته‌تر مي نمايد چنان‌كه بخش مهمي از اوقات را دانش آموزان در مدرسه و دانشجويان در دانشگاه زير نظر آنها سپري مي كنند و عوامل ديگر هم فراهم آورنده زمينه براي فعاليت معلّم‌ها و اساتيد مي‌باشد از اين رو بسياري از دانش آموختگان نظام آموزشي سنتي و جديد شكل گيري شخصيت خود را مرهون معلمان خود مي دانند. در همين راستا، ويژگي‏هايي گوناگوني را نيز براي معلم برشمرده‏اند كه از ميان آنها داشتن روحيه‏ي علمي از مهمترين ويژگي‏ها ذكر مي‏شود. هدف مقاله اين است كه با ذكر ويژگي‏هاي روحيه‏ي علمي، به ذكر آثار اين روحيه در عرصه‏ي تعليم‌وتربيت و كاستي آن پرداخته و با ارائه‏ي مفهومي تحت عنوان روحيه معلمي به نسبت‏هاي ممكن مواجهه‏ي اين مفهوم با مفهوم روحيه‏ي علمي، بپردازد. اين پژوهش از نوع كيفي است و روش آن توصيفي-تحليلي است. يافته‏ها نشان مي‏دهد كه توجه به پرورش روحيه‏ي معلمي در تربيت معلم اعم بر پرورش روحيه‏ي علمي است. در پايان، با ارائه‏ي رويكردي مناسب براي تربيت معلم، پرورش روحيه‏ي معلمي يا مربي‏گري با استعلاي روحيه علمي نتيجه‏گيري و پيشنهاد شده است.