مباني و راهبردهاي ارتقاي نظم در شهر ايراني-اسلامي

نظم يكي از ويژگيهاي اصلي خلقت الهي است و جايگاهي بسيار رفيع در مباني دين مبين اسلام، بويژه قرآن كريم و روايات دارد. نظم در شهر اسلامي متاثر از اصل بنيادين وحدت در نظام جامعه اسلامي در ابعاد اجتماعي، فرهنگي، كالبدي، هندسي و طبيعي تجلي يافته است. در شهر اسلامي، هر نظمي برگرفته از نظامي پويا، وحدت‌بخش نمود مي‌باشد. نظام‌هاي مذكور همگي يا برگرفته از اصول و تعاليم دين مبين اسلام بوده يا هماهنگ با تعاليم اسلامي بوده كه در زندگي روزمره مسلمانان جاري مي‌باشند بطوريكه رعايت اين اصول و حقوق در شهر اسلامي به‌عنوان جزئي از عقايد و حقوق مسلم براي مسلمانان پذيرفته مي‌شود. احترام به اين نظم‌هاي (از قبل) موجود و توجه به آنها در تصميم‌ها و اقدام‌ها، همان نظم‌مداري و وحدت‌گرايي است. حيات و پايداري شهر اسلامي با نظم و وحدت عجين بوده و اختلال در نظم شهري با آشوب و بحران و زوال همراه خواهد بود؛ بنابراين اين مقاله با هدف تبيين و تعريف شهر اسلامي با تأكيد بر احكام ثابت و متغير، با روش تحقيق تحليلي و توصيفي و رويكرد مطالعه بين‌رشته‌اي و با استفاده از شيوه‌هاي كتابخانه‌اي و اسنادي انجام مي‌شود. احكام ثابت و فطري به عنوان قوانين و اصولي تغيير ناپذير در شهر اسلامي در طول زمانها و مكانهاي مختلف ثابت بوده و تبعيت از آنها امري فطري و الهي است. نظم در شهر اسلامي در ابعاد اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و فضايي و كالبدي داراي قوانين و مصاديق متعددي هستند كه عبارتند از: 1- نظم و وحدت مابين مسلمانان در اعتقادات، فرايض و كتاب و اصول دين و ... 2- نظم در قبله مسلمانان 3- نظم در آيين‌ها و سنت‌هاي اسلامي و مذاهب آن 4- نظم در درجات و سلسله‌مراتب انساني و اخلاقي 5- نظم در قواعد زندگي مسلمانان 6- نظم در فضاها و بناها و محيط‌زيست مسلمانان در رعايت حريم و حقوق همسايگان، مالكان، عابران.