آقاعلي مدرس وكانت

در اين مقاله به بحث از وجود محمولي پرداخته مي شود،به اين مسئله كه مفهوم وجود در قضاياي ثنائيه مثل خدا هست محمول واقعي است يا خير؟ و به طور مشخص آراء فيلسوف نوصدرايي متأخر آقا علي مدرس و فيلسوف صاحب نام آلماني كانت بررسي خواهد شد. پاسخ به سؤال در باب وجود محمولي، در نهايت امر به اعتبار يا عدم اعتبار براهين وجود شناختي و جهان شناختي مي انجامد. در اين راستا كانت با منحصر كردن واقعي در واقعيت ماهيات تجربي وجود را به عنوان يك محمول واقعي نمي پذيرد و قضاياي هليه ي بسيطه را صرفاً صورت يك قضيه مي داند كه محمول واقعي ندارند و بر هيچ واقعيتي منطبق نيستند در حالي كه آقا علي مدرس كه در فضاي فلسفه اسلامي صدرايي زيسته است، معتقد است كه خارج از حوزه ي وجود چيزي ثبوت ندارد و بنابر اين آنچه در عالم خارج اتفاق مي افتد بر عكس عالم ذهن است يعني در واقع موجودٌ يا وجود، محمول قضيه نيست بلكه موضوع آن است و شكل درست قضاياي هليه ي بسيطه در واقع الموجود انسانٌ است نه الانسان موجودٌ ، يعني وجود در اين جا حد انساني گرفته است. نتيجه اينكه در هر گزاره اي كه وجود محمول است در حقيقت وجود موضوع آن بايد تلقي شود و اين گونه گزاره ها به طريقهي عكس الحمل منعقد مي شوند.