كثرت‌گرايي ديني هنجاري در اسلام و مسيحيت

يكي از مباحث مهم علم سياست، اخلاق (اخلاق كاربردي) و حقوق (حقوق بشر)، به‌ويژه حقوق شهروندي، مساله چگونگي رفتار با اقليت‌هاي ديني و مذهبي است. رويكردهاي مختلفي نسبت به پرسش از الگوي رفتاري ما در قبال ديگران اتخاذ شده است كه تساهل و رواداري (در اين نوشتار از آن تعبير به «كثرت‌گرايي ديني هنجاري» مي‌كنيم) يكي از آن‌هاست. كثرت‌گرايي و تساهل را در دنياي امروز اغلب مفاهمي مي‌دانند كه محصول دنياي غرب و مدرنيته، و پيامد سكولاريسم است و اديان، به‌ويژه دين اسلام با چنين مفاهمي آشنا نيستند، در حالي كه پژوهش‌هاي علمي و تاريخي بيانگر آن است كه اين تصور تا چه اندازه وارونه است؛ همه اديان الهي (جداي از رفتار برخي پيروان‏شان) انسان‏ها را به محبت و دوستي و تساهل فراخوانده و دعوت خويش را بر همين مبنا بنا نهاده‏اند. در اين ميان، دين اسلام بيش از همه اديان، در طول تاريخ بهترين و عالي‌ترين چهره مدارا و تحمل عقايد و افكار مخالفان را از خود نشان داده و صدها سال پيش از آن‌كه اروپاييان از تساهل و تسامح سخن بگويند، مسلمانان در فرهنگ اسلامي به آن پايبند بوده‌اند. پيامبر اكرم(ص) و امام علي(ع) چهارده قرن قبل در دنيايي كه مفهوم هم‏زيستي ديني براي بشر كاملا ناشناخته بود، آن را با صراحت كامل شناخت و ملت مسلمان را به آن دعوت كردند. بر اين اساس،‌ نوشتار حاضر به تحليل و تبيين تساهل و كثرت‏گرايي ديني هنجاري در دين اسلام و مسيحيت مي‏‌پردازد و مباني آن را مورد بحث و بررسي قرار مي‏‌دهد.